Эрх зүйн баримт бичиг

ОРХОН АЙМГИЙН УЛСЫН ТЭРГҮҮНИЙ 5-Р ЦЭЦЭРЛЭГИЙН ХӨДӨЛМӨРИЙН ДОТООД ЖУРАМ

2010-10-13                                                                                                               ЭРДЭНЭТ  ХОТ

Цэцэрлэгийн энэхүү дотоод журам нь цэцэрлэгийн нийт ажилтан нарт мөрдөгдөж тэдэнд үйлчлэх хөдөлмөрийн харилцааг зохицуулах бичиг баримт мөн.

НЭГ: НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ

1.1Цэцэрлэгийн хөдөлмөрийн дотоод журмыг Монгол улсын Хөдөлмөрийн тухай хууль, Төрийн албаны хууль, Боловсролын хууль, Хүүхдийн эрхийн хууль, бусад тогтоол шийдвэрийг үндэслэн боловсруулав.

1.2Хөдөлмөрийн дотоод журмын зорилго нь оновчтой зохион байгуулах, ажлын цагийг үр бүтээлтэй ашиглах, ажил үйлчилгээний чанар хүртээмжийг дээшлүүлэх, сахилга дэг журам хариуцлагыг өндөржүүлэхэд чиглэгдэнэ.

1.3Хөдөлмөрийн гэрээний үндэс дээр хөдөлмөрийн харилцаанд орох ажилтан ажил олгогчийн хооронд үүссэн тодорхой асуудлыг хөдөлмөрийн тухай хууль түүнд нийцүүлэн гаргасан бусад хууль тогтоомж хамтын гэрээг үндэслэн энэхүү журмын дагуу шийдвэрлэнэ.<--more-->

1.4Журмыг хөдөлмөрийн гэрээнд оролцогч талууд дагаж мөрдөнө.

ХОЁР.ЦЭЦЭРЛЭГИЙН УДИРДЛАГА ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ

      Цэцэрлэгийн өмнө тавигдсан зорилтыг шийдвэрлэхэд цэцэрлэгийн зөвлөл, багш нарын зөвлөл, заах аргын нэгдэл, цэцэрлэгийн эцэг эхийн зөвлөл хамтарч үйл ажиллагаа явуулна.

2.1 Цэцэрлэгийн өдөр тутмын үйл ажиллагааг эрхлэгч удирдан доорхи чиглэлээр ажлаа явуулна.

2.1.1 Монгол улсын хууль тогтоомж, удирдах дээд байгууллагын шийдвэрийг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулна.

2.1.2 Сурган хүмүүжүүлэх үйл ажиллагааг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй зохион байгуулж түүний явц, үр дүнд хяналт тавина.

2.1.3 Сургалт үйл ажиллагаатай холбоотой асуудлаар эцэг эх асран хамгаалагч болон зохих байгууллагад шаардлага тавьж шийдвэрлүүлэх.

2.1.4 Цэцэрлэг хөгжүүлэх хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжилтийг зохион байгуулах.

2.1.5 Багш, ажилтныг сонгон авах, өөрчлөх, чөлөөлөх, хамт олныг төлөвшүүлэх, нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх мэргэжил дээшлүүлэх асуудлыг дэмжих

2.1.6 Санхүүгийн үйл ажиллагааг төлөвлөх, сургалтын орчинг сайжруулах, төсөв хөрөнгийг үр ашигтай зарцуулах.

2.1.7 Багш ажилтны ажлын байрны тодорхойлолт, ажил үүргийн хуваарийг мөрдүүлэх ажиллах, анги бүлэг байрыг хуваарилан ажиллуулах.

2.1.8 БНЗ болон хамт олны хурлыг зарлан хуралдуулах тодорхой асуудлаар шийдвэр гаргах

2.1.9 Багш ажилтны ажлын үр дүнг үнэлэх, урамшуулах, хариуцлага тооцох, сахилгын арга хэмжээ тооцох, гэрээ цуцлах асуудлыг санаачлах.

2.1.10 Эрхлэгч нь хөдөлмөрийн тухай хууль болон бусад хууль тогтоомжинд нийцүүлэн тухайн байгууллагын үйл ажиллагаатай холбоотой асуудлаар тушаал гаргана.

2.3 АРХИВ АЛБАН ХЭРЭГ ХӨТЛӨЛТ

2.2.1 Албан хэрэг хөтлөлт, архивын тухай хууль, дүрэм, журам, заавар, стандартыг мөрдөж сургалт сурталчилгаа хийж ажиллах.

2.2.2. Архивын баримтын данс бүртгэлийг журмын дагуу үйлдэж баримт бичгийг төрийн архивт 10 жил тутамд байгууллагын нягтлан шалгах комиссын хурлаар хэлэлцүүлэн шилжүүлэх ба устгах.

2.2.3 Тухайн онд хөтлөх хэргийн нэрийн жагсаалтыг нэгтгэн гаргах.

2.2.4 Байгууллагын ирсэн баримт бичгийг хүлээн авч бүртгэн холбогдох албан тушаалтанд танилцуулж, зохих арга хэмжээг авч, хугацаатай албан бичиг өргөдөл, гомдлын шийдвэрлэлтэнд хяналт тавьж албан бичгийг бүртгэн мэдээ тайланг гаргах.

2.2.5 Албан бичгийн хэвлэмэл хуудас захиалах нөөцлөх, ашиглалтанд хяналт тавих.

2.2.6 Байгууллагаас гадагш явуулсан албан бичгийн бүртгэн стандартад хяналт тавих.

2.2.7 Захирамж, тушаал, албан даалгавар, болон ирсэн албан баримтыг бүртгэх стандартыг хангах.

2.3 БАГШ НАРЫН ЗӨВЛӨЛ

БНЗ-ИЙН ЭРХ

2.3.1 Цэцэрлэгийн хөгжлийг тодорхойлох, сургалтын ажлын удирдлага, зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох, цэцэрлэгийн материаллаг болон сэтгэл зүйн орчинг ссайжруулах, хамт олны нийгмийн асуудал, аж ахуй, санхүүгийн үйл ажиллагаатай холбоотой асуудлаар санал дэвшүүлэх.

2.3.2 Багш хүүхдийг үнэлж дүгнэх, удирдах дээд байгууллагын шагналд тодорхойлохоор нэр дэвшүүлж санал гаргах.

2.3.3 Цэцэрлэгийн удирдах ажилтны ажлын тайланг хэлэлцэж ажилд нь үнэлэлт, дүгнэлт өгөх.

2.3.4 Боловсролын хуульд заасан үүргээ хангалтгүй биелүүлж боловсрол, мэргэжил, ёс суртахуунаах доголдож, сургалтын ажилд тэнцэхгүй байгаа багшийг ажлаас ажлаас чөлөөлөх талаар мэргэжлийн үндэслэл гаргах, боловсролын хууль тогтоомж зөрчигчдөд хариуцлага хүлээлгэх асуудлыг холбогдох байгууллага хүмүүст тавьж шийдвэрлүүлнэ.

БНЗ-ИЙН ҮҮРЭГ

Бага дунд боловсролын хуульд заасны дагуу дараах асуудлыг хэлэлцэж, санал дүгнэлт гаргана.

·         Цэцэрлэгийн зөвлөлд санал оруулах шийдвэрлүүлэх

·         Цэцэрлэг хөгжүүлэх хөтөлбөр төлөвлөгөө

·         ЗАН-ийн журам санал дүгнэлт гаргах

·         Хүүхдийн мэдлэг, чадвар, төлөвшлийг үнэлж дүгэнх, дотоод журам

·         Багш нарын мэргэжил дээшлүүлэх төлөвлөгөө хөтөлбөр

·         Багш нарын ажлыг үнэлж дүгнэх үзүүлэлт, нэмэгдэл хөлс олгох журам

·         Багш нарын мэргэжлийн бүтээлүүд арга туршлагыг хэлэлцэж баталгаажуулах

ГУРАВ.ТӨЛӨВЛӨГӨӨ ТАЙЛАН, ТҮҮНД ТАВИХ ХЯНАЛТЫН ТОГТОЛЦОО

3.1 Цэцэрлэг үйл ажиллагаагаа хичээлийн жилээр төлөвлөж явуулна.

3.2 Төлөвлөгөөнд байгууллагын эрхэм зорилго, зорилтоо тодорхойлон тухайн жилд хэрэгжүүлэх үндсэн арга хэмжээнүүдийг төлөвлөж нийт ажилтнуудын саналыг тусганхэрэгжүүлнэ.

3.3 Төлөвлөгөөний хэрэгжилтийг сар улирлаар дүгнэн хэлэлцүүлж шийдвэрийн биелэлтийг хангахаас гадна байгууллагын иж бүрэн түвшин тогтоолыг 12,5 саруудад хийнэ.

3.4 Ажилтан нь ажлаа жил сараар төлөвлөнө. Жилийн төлөвлөгөөг эрхлэгч баталгаажуулна. Сар цаг үеийн ажлын төлөвлөгөөг нэгжийн ахлагч арга зүйч эмч нярав  батална.

3.5 Ажилтны гүйцэтгэсэн ажил үйлчилгээний гүйцэтгэл, үр дүнд нэгжийн ахлагч арга зүйч нярав батална.

3.6 Арга зүйч, нябо, нярав, эмч, тогоочын ажлыг эрхлэгч сар бүр дүгнэн улирлын эцэст нэгтгэн багш ажиллагсдад танилцуулна.

3.7 Удирдлагын багийн гишүүд өөрийн хариуцсан нэгжээ удирдах ажил үүрэгт хяналт тавина.

3.8 Байгууллагын санхүүгийн хяналтыг хагас бүтэн жилээр хийнэ.

3.9 Эд хөрөнгийн тооллого хяналтыг /6.12 саруудад/ хийнэ.

ДӨРӨВ.ДОТООД АЖЛЫН ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ

4.1 Цэцэрлэг нь 2 долоо хоног тутам ажилчдын шуурхай зөвлөгөөн /2дах өдөр 1.30-д хийж өнгөрсөн хугацаанд хийсэн ажил үүрэг даалгаварын хэрэгжилтийг арга зүйч эмч ня-бо нярав тогоочоос сонсож ирэх 7 хоногт хийх ажил арга хэмжээг төлөвлөнө.

4.2 Удирдлагын баг 7 хоног бүрийн Даваа гаригт / 10 цагт/ хуралдаж ажлаа төлөвлөх.

4.3 Цэцэрлэгийн эрхлэгчийн эзгүйд арга зүйч багш орлох ба бусад удирдах ажилтны эзгүйд ажил үйлчилгээний онцлогийг харгалзан орлон ажиллагчыг эрхлэгчийн шийдвэрээр ажиллуулна.

4.4 7 хоног бүрийн 10-12 цагт “БАГШИЙН ХӨГЖЛИЙН” цаг байх ба зааланд явагдана.

4.5 7 хоног бүрийн 10-12 цагт туслах багш нар эрүүл мэндийн хичээлийг заах хүүхдүүдтэй ажиллах.

4.6 Байгууллагын үйл ажиллагааны тайланг хагас бүтэн жилээр гарган цэцэрлэгийн зөвлөлөөр үнэлүүлнэ.

ТАВ. ИРГЭНИЙГ АЖИЛД АВАХ, АЖИЛТНЫГ АЖЛААС ЧӨЛӨӨЛӨХ

5.1 Иргэнийг ажилд авах

5.1.1 Сул байгаа орон тоонд ажилд орохыг хүссэн хэд хэдэн иргэний хүсэлтийг эрхлэгч хүлээн авч судалсаны үндсэн дээр Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 24-р зүйлд заасны дагуу хөдөлмөрийн гэрээг бичгээр байгуулна.

5.1.2 Ажилд орохыг хүссэн иргэн тухайн ажлын байранд тавигдаж байгаа ажлын байрны тодорхойлт дахь шаардлага, эрүүл мэндийн үзлэгт орж, эрүүл мэндийн шаардлага хангасан эсэх нь тодорхойлогдсон байна.

5.1.3 Багшийн ажилд орохыг хүссэн ажилтныг Боловсрол соёлын газраас томиглогдсон комисс шалгаруулж ажилд авна.

5.1.4 Ажилд орохыг хүссэн иргэн дараах бичиг баримтыг бүрдүүлнэ.

Ø  Боловсролын үнэмлэх диплом сертификат

Ø  Иргэний үнэмлэх

Ø  Эрүүл мэндийн магадлагаа

Ø  НДД

Ø  ТАХ анкет

Ø  Эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэр

Ø  Ажилд орохыг хүссэн өргөдөл

Ø  Хувийн хэргийн хавтас

Ø  2% зураг

Ø  3-үеийн түүх

Ø  Ажил мэргэжилтэй холбоотой баримтууд

5.1.5 Ажилтан мэргэжил ахиулах курс, сургалтанд хамрагдах, удаан хугацаагаар өвчлөх, шаардлагатай тохиолдолд цалингүй чөлөө авсан үед түр ажилтанг авч ажиллуулна.

5.1.6 Хөдөлмөрийн гэрээ байгуулсан ажилтанд байгууллагйн эрхэм зорилго үйл ажиллагаандаа мөрдлөг удирдамж болгодог хууль тогтоомж, дотоод журам, ажлын байрны тодорхойлолт, байгууллагын онцлогыг танилцуулж ажилтанаар судлуулна.

5.2 АЖИЛТНЫГ АЖЛААС ЧӨЛӨӨЛӨХ

5.2.1 Ажилтан ажлын байраа өөрчлөх хүсэлт гаргасан тохиолдолд хувь хүний ажлын амжилт бүтээлээс шалтгаалан өөрчлөнө.

5.2.2 Ажилтныг Монгол улсын хөдөлмөрийн тухай хууль, Цэцэрлэгийн хөдөлмөрийн дотоод журам, Хөдөлмөрийн гэрээнд заасан үндэслэлээр ажлаас чөлөөлнө.

5.2.3 Багш, ажилтан 1 хоног шалтгаангүйгээр ажил тасласан бол сануулах 2 хоног шалтгаангүйгээр ажил тасласан бол цалингийн хувиар хасах 3 хоног шалтгаангүйгээр тасласан бол хөдөлмөрийн гэрээг цуцалж ажлаас чөлөөлнө.

5.2.4 Хүүхдийн байгууллагын ажилтны мөрдөх ёс зүйн хэм хэмжээг бүдүүлгээр зөрчсөн эцэг эх багш ажиллагсадтай ёс зүйгүй харьцсан, хүүхдийн эрх ашигт харш үйлдэл хийсэн, хүүхдийн эрхийг зөрчсөн ажилтныг ажлаас чөлөөлнө.

5.2.5 Шинээр ажилд орсон ажилтны ажлын чадамжийг харах хугацаанд боловсон хүчний шаардлагыг хангахгүй байвал хугацаанаас нь өмнө ажлаас чөлөөлнө.

5.2.6 Өндөр насны тэтгэвэрт гарах болзол хангасан ажилтныг 1 сарын өмнө мэдэгдэлийг заасан өдөр ажлаас чөлөөлнө.

5.2.7 Ажлаас чөлөөлөдсөн ажилтанд зохих тэтгэмж олгох эсэх асуудлыг Хөдөлмөрийн тухай хууль, Боловсролын хууль, Хамтын гэрээнд заасны дагуу шийдвэрлэнэ.

ЗУРГАА.АЖИЛ АМРАЛТЫН ЦАГ, ГОРИМ

6.1 Багш ажилтны 7 хоногийн ажлын цаг нь 40 хүртэл, ердийн өдрийн ажлын үргэлжлэх хугацаа 8 цаг, завсарлага 1-2 цаг байна.

6.2 Ажилтан ажилдаа ирэх, засварлах, ажлын цагийн дундуур гадагш явах, ажлын өдөр дуусахад манаач-жижүүр нарт бүртгүүлэх ба нярав сар бүрийн эцэст цагийн тооцоог гаргах ба ажиллаагүй хоцорсон цагийг тухай бүр нь хасаж тооцох ба ажлын цагийн бүртгэл нь ажилтанд цалин хөлс олгох бичиг баримт болно.

6.3 Багш ажиллагсдын цагийн хуваарь

Тайлбар Багш нарын ажлын цагийн хуваарьт цэцэрлэгийн зөвлөлийн 2009 оны 03-р сарын 05 өдрийн 02 дугаар тогтоолоор өөрчлөлт оруулсан болно.

Албан тушаал	Эхлэх	Засварлага	Дуусах
Эрхлэгч, арга зүйч, нябо, нярав, хөгжмийн багш, угаагч	8.00-12.00	12.00-13.00	13.00-17.00
Багш нар	7.30-13.30	13.30-15.00	15.00-17.00
Туслах багш	8.00-16.00
Эмч /0,5 орон тоогоор/	7.30-13.00	13.00-14.30	14.30-17.00
Үйлчлэгч	7.30-12.30	12.30-15.00	15.00-18.00
Тогооч	7.00-15.00
Гал тогооны туслах ажилтан	8.00-13.00	13.00-14.00	14.00-17.00
Манаач-жижүүр	24/72

6.4 Ажилтан ажлын байранд 5-10 минутын өмнө ирж ажилдаа ороход биеэ бэлтгэсэн байна.

6.5 Ажилтанд чөлөө олгох асуудлыг дараах байдлаар зохицуулна.

6.6 Эхнэр, нөхөр, хүүхэд, эцэг эхийн асрамжинд байдаг ах эгч нь нас барсан тохиолдолд хувийн өргөдлийг үндэслэн Орхон аймгийн нутаг дэвсгэрт 3 өдөр орон нутагт 5 өдөр, төрсөн хүүхэд нь хуримлах төрөхөд 2 хоног, эхнэр төрөх тохиолдолд 5 хооог хурал семинарт хамрагдвал ажлын нэг өдрөөр тооцон тус тус цалинтай чөлөө олгоно.

6.7 Ажилтан гачигдал, хүндэтгэл шалтгаан тохиолдсон үедээ биеэр эсвэл утсаар ажил эхлэхээс 30 минутаас нэг өдрийн өмнө удирдлагад мэдэгдэж чөлөө авах ба хэл чимээгүй 2-3 өдөр ажилдаа ирээгүй тохиолдолд хөдөлмөрийн гэрээг шууд цуцлана.

6.8 Хамтын гэрээнд заасан цалинтай чөлөө олгохоос гадна цалингүй чөлөөг ажилтны хүсэлт, өргөдлийг харгалзан 1 жил хүртэлх хугацаагаар олгоно.

6.9 Ажилтан цалинтай ба цалингүй чөлөөний хугацаа дууссан өдрөөс хойш 3 ба түүнээс дээш өдөр хожимдвол ажил тасалсанд тооцож гэрээг цуцлана.

6.10 Ажлын цагаараа та өөрийн бүх анхаарал мэдлэг, чадвараа цэцэрлэгийн ашиг сонирхлын дагуу үүрэгт ажлаа гүйцэтгэх шаардлагатай.

6.11 Ажилтан эрүүл мэндээ байнга анхаарч ажлын цагийн гарздалгүй, ажлын цагаар дэмий сэлгүүцэх, олноороо цугларах, цуглуулах, хуийн ажил хийх, ажлын байр орхиж явахыг хориглоно.

6.12 Ажилтны тухайн жилийн ээлжийнамралтыг хичээлийн жилийн эхэнд эрхлэгчийг шийдвэрээр гаргаж биеэр эдлүүлнэ.

6.13 Ажилтан нь Боловсролын хууль, Хөдөлмөрийн хуульд заасны дагуу нэмэгдэл амралт эдэлнэ.

6.14 Ажилтан нь албан тушаал 3 хоногоос дээш хавсран ажилласан тохиолдолд ажилтантай харилцан тохиролцон нэмэгдэл хөлсийг 40%-р тооцон олгоно.

ДОЛОО. ЦАЛИН ХӨЛС, УРАМШУУЛАЛ ТЭТГЭМЖ

7.1 Хөдөлмөрийн цалин хөлсийг гэрээнд заасны дагуу бодож сард 2 удаа олгоно.

7.2 Ажилтан ажил үүргийн биелэлтийг нэгжийн ахлагч нар сар бүр 0-15 хүртлэх оноогоор дүгнэн сар бүрийн эцэст багш ажиллагсдын хуралд мэдээлж байх. Сар бүрийн ажлын үнэлгээг улирлаар нэгтгэн эрхлэгчийн тушаалаар үр дүнгийн урамшуулал олгоно.

7.3 Ээлжийн амралтаар төрсөн нутагтаа амарсан ажилтанд 2 жилд нэг удаа замын зардлыг холбогдох материалыг үндэслэн олгоно.

7.4 Хороолол, дэнж, тосгоноосажилдаа ирж буцдаг ажилтанд эрхлэгчийн тушаалаар унааны хөнгөлөлт олгоно.

7.5 Цэцэрлэгийн захиргаа хөдөлмөрлөх үүргээ нэр төртэй биелүүлж өндөр үр бүтээлтэй ажиллаж байгаа болон спорт, урлаг, заах арга зүй, ур чадварын онцгой амжилт гаргасан ажилтныг шагнаж урамшуулна.

7.6 Багш ажиллагсад амьдрал ахуйгаа дээшлүүлэх үр хүүхдээ сургахад дэмжих зорилгоор цалин барьцаалсан зээлд баталгаа гарган өгнө.

7.7 Шагнаж урамшуулахдаа удирдах ажилтнуудын саналыг харгалзан БНЗ-ийн хурлаар хэлэлцэж дараах нөхцлөөр шагнана.

·         Хүүхдийг сургаж хөгжүүлэх үйлсдээ онцгой амжилтыг аймаг улсад гаргасан.

·         Байгууллагын хөрөнгийн үр ашигтай зөв ашигласан, хамгаалсан, зардлыг бууруулсан, материаллаг баазыг бэхжүүлсэн.

·         Цэцэрлэгт удаан жил үр бүтээлтэй ажиллан, залуу боловсон хүчнийг дадлагажуулан залгамж халаа бэлтгэсэн.

·         Ур чадвар, сурган хүмүүжүүлэх, судалгаа шинжилгээний ажил, боловсруулах ажлаараа онцгой амжилт гаргасан.

·         Хүүхдийн өвчлөлийг бууруулсан, халдварт өвчлөлгүй ажилласан, эрүүл ахуй, ариун цэврийн талаар тогтмол жигд ажилласан.

·         Өөрийн эрхэлсэн ажилдаа бүтээлч хандлагатай, тогтмол жигд ажилласан.

Шагналын хэлбэр:

·         Мөнгөн шагнал 15.000-30.000

·         Бэлэг дурсгалын зүйлс 15.000-30.000

·         Оны тэргүүнд тодорхойлох

·         БСГ-ын шагналд тодорхойлох

·         БСШУЯ-н шагналд тодорхойлох

7.9 Ажилтанд тэтгэвэр, тэтгэмж, нөхөн олговор олгох асуудлыг Хөдөлмөрийн тухай хууль, Төрийн албаны тухай хууль, хамтын гэрээгээр зохицуулна.

НАЙМ. АЖИЛТНЫ ЭРХ, АЖИЛЛАХ ЖУРАМ

8.1 АЖИЛТАН ЭРХ

8.1.1 Ажилтан хөдөлмөрийн хэвийн нөхцлөөр хангуулах, цалин хөлс, тэтгэвэр тэтгэмж, амрах, өөрөө болон төлөөллийн байгууллагаараа эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлоо хамгаалах хөдөлмөрийн ба хамтын гэрээнд заасан эрх эдэлнэ.

8.2.1 БАГШ АЖИЛТНЫ АЖИЛЛАХ ЖУРАМ

8.2.2 Ажил үйлчилгээний технологийн горимыг чанд сахин биелүүлж, ажил олгогчоос өгсөн үүрэг даалгаварыг хугацаанд нь чанартай гүйцэтгэх, ажлын цагийг үр бүтээлтэй ашиглах.

8.2.3 Хөдөлмөр хамгаалал, эрүүл ахуйн заавар журмыг үйл ажиллагаандаа чанд даган мөрдөж зөрчил дутагдалгүй ажиллах.

8.2.4 Ажилтан бүр хүүхдийн байгууллагын нэр төрийг эрхэмлэн ёс зүйн зөрчил дутагдалгүй ажиллах.

8.2.5 Багш нар өдөр тутам бүлэгт ирсэн хүүхдийг үнэнчээр бүртгэн эмчид тоог өгөх.

8.2.6 Өмч хөрөнгөд эзний ёсоор хандаж, өөрийн хариуцсан эд хөрөнгийн эвдрэлийг тухай бүр нь засах, тохижолтын ажлыг байнга хийж өнгө үзэмжийг сайжруулж ажиллана.

8.2.7 Ажилтан хамт олны нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэхэд биечлэн оролцоно.

8.2.8 Ажлын байранд гарсан хулгай тухайн ажилтны өөрийн буруутай үйл ажиллагаанаас гарсан хохирлыг барагдуулах.

8.2.9 Багш ажилтан бүр үйлчилгээний соёлыг баримтлан эцэг эх хүүхдүүдтэй зөв боловсон эелдэг харьцах, хандах тэдний дэргэд ёс зүйн зөрчил гаргахгүй ажиллах.

8.2.10 Багш ажиллагсад өөр хоорондоо этгээд бүдүүлэг үг хэрэглэхгүй зүй бусаар харьцахгүй, бие биедээ зарчимч шаардлага тавин хүлээн авч биелүүлж ажиллах.

8.2.11 Ажлын байранд шаардлага хангахгүй хувцас шаахай пүүз өмсөхгүй хөнгөн биед эвтэй хувцаслах, ажлын дүрэмт хувцас, энгэрийн тэмдэг байнга хэрэглэх, хоол цай авах, өгөх хийх үед малгай хормогч заавал өмсөх.

8.2.12 Гарч орох зайлшгүй тохиолдолд холбогдох удирдлагаас өгсөн үүрэг даалгаварыг цагт нь чанартай хийж гүйцэтгэлийгхариу мэдэгдэж байх.

ЕС. АЖИЛ ОЛГОГЧИЙН ЭРХ ҮҮРЭГ

9.1 АЖИЛ ОЛГОГЧИЙН ЭРХ

9.1.1 Ажил олгогч нь хууль тогтоомжинд нийцүүлэн ажилчдын саналыг харгалзан хөдөлмөрийн дотоод журмыг баталж мөрдүүлэх, ажилтнаас хөдөлмөрийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлэхийг шаардах, хуулвд заасан хариуцлагыг хүлээлгэх эрхтэй.

9.2 АЖИЛ ОЛГОГЧИЙН ҮҮРЭГ

9.2.1 Ажил олгогч нь ажилтаны  хөдөлмөрийг оновчтой зохион байгуулах, ажлын байрны эрүүл ахуй, хэвийн нөхцөлийг ханган ажиллах, хөдөлмөрийн дотоод журам, хамтын гэрээнд заасан үүргээ биелүүлэх үүрэгтэй.

9.2.2 Ажилтаны мэдлэг мэргэжилээ дээшлүүлэх ажлыг дэмжих, зохих нөхцөл бололцоогоор хангах.

9.2.3 Хамт олны нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх, тэтгэмж, тусламж олгох ажлыг зохион байгуулах.

АРАВ. НИЙГМИЙН АСУУДАЛ

10.1 Цэцэрлэгийн захиргаа дараах тохиолдолд нэг удаагийн буцалтгүй тусламж олгоно.

·         Ажилтан өөрөө нас барвал-байгууллага нэг сарын цалинтай тэнцэх хэмжээний тэтгэмж

·         Өөрийн аав эээж, хань, үр хүүхэд нас барвал Үйлдвэрчний хороо 20,000 төгрөгний тэтгэмж тус тус олгоно.

10.2 Ажилтан төрийн одон авбал байгууллага дагалдах мөнгийг гаргана.

10.3 Ажилтан өөрийн хүсэлтээр мэргэжил дээшлүүлэх, сургалтанд хамрагдвал ажил олгогч ажлыг зохицуулах, ажлын байр хадгалах, гэрээ хийх зэрэг хөнгөлөлт үзүүлнэ.

10.4 Ажиллагсадаас бие биедээ үзүүлэх хамтын гэрээнд заасны дагуу шийдвэрлэнэ.

АРВАН НЭГ. ХӨДӨЛМӨРИЙН ДОТООД ЖУРАМ ЗӨРЧИГЧДӨД ХҮЛЭЭЛГЭХ ХАРИУЦЛАГА, ХОРИГЛОХ ЗҮЙЛ

11.1 Хөдөлмөрийн дотоод дүрэм зөрчигдийг хөдөлмөрийн сахилга бат, зөрчсөнд тооцож, зөрчлийн шинж байдал, цэцэрлэгт учруулсан хохирлыг харгалзанхөдөлмөрийн хуулийн 131-р зүйлийг үндэслэн шийтгэлийг эрхлэгчийн тушаалаар оногдуулна.

11.2 Хөдөлмөрийн гэрээнд хөдөлмөрийн харилцааг зогсоохоор заасан зөрчлийг 2 удаа давтан гаргасан тохиолдолд гэрээг цуцлана.

11.3 Сахилгын шийтгэл оногдуулсан хугацаанд ажилтныг өөр албан тушаалд дэвшүүлэн ажиллуулахгүй ба шагнаж урамшуулахгүй.

11.4 Удирдлагаас тавьсан шаардлагыг эсэргүүцэх, ёс зүйн зөрчил гаргах хамт олон хувь хүний нэр хүндийг үл хүндэтгэсэн ажилтанд сахилгын арга хэмжээ авна.

11.5 Ажилтан хөдөлмөрлөх явцдаа өөрийн буруугаас байгууллагад эд хөрөнгийн хохирол учруулсан бол хариуцлага тооцох, гэрээг цуцлах хүртэл арга хэмжээ авна.

11.6 Хүүхдийн байгууллага дээр архи уух тамхи татах эрүүл ахуй ажиллагаа, хөдөлмөр хамгаалалын заавар дүрэм журам зөрчихийг хориглоно.

11.7 Ажлын байранд цагийн нягтралгүй ажиллах, хүүхэд эзэнгүй үлдээх, эцэг эх асран хамгаалагчдад хүлээлгэн өгөхгүй явах, ажлын цагаар дэмий сэлгүүцэх бусдыг буруу зүйлд хутган үймүүлэхийг хориглоно.

АРВАН ХОЁР. ХӨДӨЛМӨРИЙН ДОТООД ЖУРМЫГ БАТЛАХ МӨРДӨХ

12.1 Хөдөлмөрийн дотоод журам нь батлагдсан өдрөөс  дагаж мөрдөнө.

БОЛОВСРУУЛСАН БАГ                                                      Л.АЛТАНЗУЛ

Н.ОТГОНСҮРЭН

Л.САРАНТУЯА

Ш.ЭРДЭНЭСУВД

Г.БАЯРЦОГТ

Îðõîí àéìãèéí  5-ð  öýöýðëýãèéí àþóëã¿é áàéäëûí ä¿ðýì

Íèéòëýã ¿íäýñëýë

Ñóðãóóëèéí ºìíºõ íàñíû õ¿¿õäèéã àñðàõ õàìãàààëàõ, õ¿ì¿¿æ¿¿ëýõ öîãö ¿éë àæèëëàãààãààð õ¿¿õäèéí áèå áÿëäàð, îþóí óõààí, íèéãýìøèõ¿éã õºãæ¿¿ëýõ ñóðãàëòûí îð÷íû ýð¿¿ë, àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ÿâäàë ÷óõàë þì.

Ýíýõ¿¿ “ Õ¿¿õäèéí  öýöýðëýãèéí àþóëã¿é áàéäëûí ä¿ðýì” –èéí ýðõ ç¿éí ¿íäýñ íü ͯÁ-ûí “ Õ¿¿õäèéí ýðõèéí êîíâåíö”, “Áîëîâñðîëûí òóõàé õóóëü”, “Ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîâñðîëûí òóõàé” õóóëü áîëîí õîëáîãäîõ áóñàä õóóëü òîãòîîìæèéí çààëòóóä áàéíà.

Ìîíãîë óëñûí íóòàã äýâñãýðò ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîâñðîëûí ¿éë÷èëãýý ýðõýëæ áàéãàà òºðèéí áîëîí òºðèéí áóñ ºì÷èéí õ¿¿õäèéí öýöýðëýã /öààøèä öýöýðëýã ãýíý/ íü ýíýõ¿¿ “ Õ¿¿õäèéí öýöýðëýãèéí  àþóëã¿é áàéäëûí ä¿ðìèéã õýðýãæ¿¿ëíý.

Íýã. Ä¿ðìèéí çîðèëãî

1.1.       Ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéí çîðèëãî íü áàãà íàñíû õ¿¿õäèéí áèå áÿëäàð, îþóí óõààí íèéãýìøèõ¿éí õºãæëèéã äýìæèõ ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîâñðîëûí ¿éë÷èëãýýã ýð¿¿ë, àþóëã¿é, õàìãààëàãäñàí îð÷èíä õýðýãæ¿¿ëýõ õàðèëöààã çîõèöóóëàõàä îðøèíî.

Õî¸ð. Öýöýðëýãèéí àþóëã¿é áàéäàëä òàâèõ øààðäëàãà

2.1.     Öýöýðëýãèéí ãàäààä îð÷èíä:

2.1.1.  Öýöýðëýãèéí áàðèëãà áàéãóóëàìæ íü ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîâñðîëûí ñóðãàëòûí  îð÷íû  ñòàíäàðòàä  çààñàí  íºõöºëèéã  õàíãàñàí  áàéíà.

2.1.2.  Öýöýðëýãèéí ãàäíà òàëáàéí  çîõèîí áàéãóóëàëò, òîãëîîì, áóñàä òîíîã òºõººðºìæ íü  õ¿¿õäèéí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàñàí áàéíà.

2.1.3.  Öýöýðëýãèéí õàøààí äîòîð õóäàã, õîãèéí ñàâ, ìóó óñíû í¿õ, áèå çàñàõ ãàçàð áàéðëóóëñàí òîõèîëäîëä òàãëàæ  áèò¿¿ìæèëíý.

2.1.4.  Õàøààí  äîòîð í¿õ, ñóâàã øóóäóó óõñàí òîõèîëäîëä õàìãààëàëò, õàøèëòã¿é îðõèæ ¿ë áîëíî.

2.2.        Öýöýðëýãèéí äîòîîä îð÷èíä:

2.2.1.  Öýöýðëýãèéí áîëîí àíãè òàíõèìûí òàâèëãà õýðýãñëèéã õºäºë㺺íã¿é, òîãòâîðòîé áàéðëóóëæ, õ¿¿õýä áýðòýæ, ãýìòýõýýñ óðüä÷èëàí  ñýðãèéëñýí áàéíà.

2.2.2.  Õ¿¿õäèéí áèå ýðõòýíä ãýìòýë ó÷ðóóëàõ õóðö ¿ç¿¿ð, èðìýãòýé áîëîí øèë, òºìðººð õèéñýí òàâèëãà, òîíîã òºõººðºìæ àøèãëàõûã õîðèãëîíî.

2.2.3.  Òîãëîîì íààäãàé ñóðãàëòûí õýðýãëýãäýõ¿¿íèéã àøèãëàõààñ ºìíº ýð¿¿ë àõóé, àðèóí öýâðèéí øèíæèëãýýíä îðóóëæ õ¿¿õäèéí ýð¿¿ë ìýíä, áèå ìàõáîäèä õîðã¿é áîëîõ íü  òîãòîîãäñîí òîõèîëäîëä àøèãëàíà.

2.2.4.  Öýâýðëýãýý ¿éë÷èëãýýíä àøèãëàõ õèìèéí áîäèñ, àðèóí öýâðèéí õýðýãñëèéã õ¿¿õäèéí ãàð õ¿ðýõ ãàçàð áàéðëóóëàõûã õîðèãëîíî.

2.2.5.  Öýöýðëýã íü ãýð ýñâýë ãàëàëäàã áàéøèíä áàéðëàõ òîõèîëäîëä çóóõíû ãàäóóð  õàìãààëàëò õèéíý.

Ãóðàâ. Àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ¿éë àæèëëàãààíû óäèðäëàãà, çîõèîí áàéãóóëàëò

3.1.       Öýöýðëýãèéí ýðõëýã÷ íü “ Àðèóí öýâðèéí òóõàé”  õóóëü, “ Ãàëûí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ òóõàé” õóóëü “ãàìøèãààñ õàìãààëàõ òóõàé” õóóëü “ çàìûí õºäºë㺺íèé àþóëã¿é áàéäëûí òóõàé” õóóëü “Õ¿¿õäèéí öýöýðëýãèéí ä¿ðýì”, “ Ýð¿¿ë àõóé, àðèóí öýâðèéí ä¿ðýì”, “ Õ¿¿õäèéí öýöýðëýãèéí àþóëã¿é áàéäëûí ä¿ðýì”-èéã áàãø, àæèë÷èä, ýöýã ýõýä õè÷ýýëèéí æèëèéí ýõýíä øèíýýð àæèëä îðæ áóé áàãø àæèë÷äàä òóõàé á¿ð òàíèëöóóëíà.

3.2.       Öýöýðëýãèéí ýðõëýã÷ íü áàéãàëü, öàã àãààðûí áîëîí íèéòèéã õàìàðñàí ãàìøèã òîõèîëäñîí íºõöºëä àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ çààâàð÷èëãààã áàãø, àæèë÷äàä ºã÷ õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèíà.

3.3.       Öýöýðëýãèéí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ, ãàëûí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, ãàë ãàðñàí ¿åä ãàë óíòðààõ áàãàæ õýðýãñëèéã õýðõýí  àøèãëàõ òàëààð óëèðàë á¿ð ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãàòàé õàìòðàí áàãø, àæèë÷äàä ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëíà.

3.4.       Öýöýðëýãèéí ñàíòåõíèê áîëîí öàõèëãààíû õýðýãñëèéí á¿ðýí á¿òýí áàéäàëä õÿíàëò òàâüæ, àþóëã¿é  áàéäëûã  õàíãàíà.

3.5.       Ãàäíà òîãëîîìûí òàëáàéí ãóëñóóð, àâèðàõ øàò, ä¿¿æèí, ñàâëóóð çýðýã òîãëîîìîîð òîãëîõ, äóãóé óíàõ, öàñ ìºñºí äýýð ãóëãàõ ¿åèéí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàíà.

3.6.       Õîîë õ¿íñíèé õýðýãñýë, ñàâ ñóóëãûí õàäãàëàëò, àðèóí öýâðèéí øààðäëàãûã õàíãàæ àæèëëàíà.

3.7.       Ýì, ø¿äýíç, õèìèéí ãàðàëòàé áîäèñ, õàëóóí õîîë, öàé, óñ çýðãèéã õ¿¿õäèéí ãàð õ¿ðýõ¿éö ãàçàð èë áàéëãàõûã õîðèãëîíî.

3.8.       Õ¿¿õäèéí ãýðèéí õàÿã, ýöýã ýõ àñðàí õàìãààëàã÷èéí àæëûí ãàçðûí áîëîí ãýðèéí óòàñíû äóãààð á¿õèé ìýäýýëëèéí ñàíòàé áàéíà.

3.9.       Íàñàíä õ¿ðýýã¿é õ¿¿õäýä áàãà íàñíû õ¿¿õäèéã õàðèóöóóëàí ºãºõèéã õîðèãëîíî.

3.10.    Ýì÷, áàãø, òóñëàõ áàãø íàð õ¿¿õäèéí áèåèéí áàéäàëä áàéíãà õÿíàëò òàâüæ, ò¿¿íä õàëâàðò ºâ÷íèé øèíæ òýìäýã èëýðâýë òóñãààðëàõ ºðººíä øèëæ¿¿ëýí õýâò¿¿ëæ, ýöýã ýõýä ìýäýãäýíý.

3.11.    Õ¿¿õäèéã õàðàà õÿíàëòã¿é  îðõèõã¿é áàéõ  íºõöºëèéã á¿ðýí  á¿ðä¿¿ëæ àæèëëàíà.

ĺðºâ. Áóñàä ç¿éë

Óã ä¿ðìèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã õàíãàëòã¿é çîõèîí áàéãóóëñàí , øààðäëàãàòàé ¿åä çîõèõ àðãà õýìæýý àâààã¿é, óäàà äàðàà çºð÷èë ãàðãàñàí íü òîãòîîãäâîë òºðèéí áîëîí   òºðèéí áóñ ºì÷èéí öýöýðëýãèéí õîëáîãäîõ  àëáàí  òóøààëòàíä  “ Ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîâñðîëûí òóõàé” õóóëèéí 16 äóãààð ç¿éëä çààñíû äàãóó õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýíý.

Ýíýõ¿¿  ä¿ðýì  íü Áîëîâñðîë, ñî¸ë, øèíæëýõ óõààíû  ñàéäûí 2008 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðûí 13-íû ºäðèéí 68 äóãààð òóøààëààð  áàòëàãäñàí áîëíî.

 Îðõîí àéìãèéí 8-ð öýöýðëýãèéí   Õ¿¿õäèéã ýëäýâ îñîë

ãýòëýýñ õàìãààëàõ ä¿ðýì

Íýã. Íèéòëýã ¿íäýñëýë

1.1.         Ýíýõ¿¿ ä¿ðýì íü ñóð÷ õ¿ì¿¿æèõ ñóðãóóëèéí ºìíºõ íàñíû õ¿¿õäèéã îñîë ãýìòëýýñ õàìãààëàõ ¿éë àæèëëàãààã çîõèöóóëàõàä îðøèíî.

1.2.         Öýöýðëýãèéí àðãà ç¿é÷ íü ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéã ¿íäýñëýí öýöýðëýãèéí áàãø, òóñëàõ áàãø íàðò õºäºëìºð õàìãààëëûí áîëîí ãàë óñíû àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ çààâàð÷èëãààã òîãòìîë ºã÷ àæèëä ãàðàõàä ãàðûí ¿ñýã çóðóóëñàí áàéíà. Õÿíàëòûã òîãòìîë òàâüæ çºâëºãºº ºã÷ àæèëëàõ

1.3.         Ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéã öýöýðëýãèéí áàãø àæèëòàí íàð äàãàæ ìºðäºíº. Óäèðäàõ àæèëòàí  íàðò  ýðõëýã÷, áàãø, òóñëàõ áàãø íàðò àðãà ç¿é÷, òîãîî÷, óãààã÷, ¿éë÷ëýã÷ íÿðàâò ýì÷ õºäºëìºð õàìãààëëûí çààâàð÷èëãààã òîãòìîë ºã÷ àæèëä ãàðàõàä ãàðûí ¿ñýã çóðóóëíà.

Õî¸ð. Õ¿¿õäèéã îñîë ãýìòëýýñ õàãààëàõ ä¿ðýì

2.1.         Öýöýðëýãèéí õàøààíû õàéñ, äàâõàðò ãàðàõ øàòíû õà÷, ñàðààëæ íü õ¿¿õýä áàãòàõààðã¿é  îéðàõîí çàéòàé áàò áýõ áàéíà.

2.2.         Öýöýðëýãèéí îðîõ õààëãàíä ï¿ðøòýé òàòóóðãà áóþó ä¿¿æèí õèéõã¿é áàéõ

2.3.         ×èéäýíãèéí óíòðààëãà, öàõèëãààí áàãàæ õýðýãñëèéí çàëãóóðûã õ¿¿õäèéí ãàð õ¿ðýõã¿é ãàçàð áàéðëóóëíà.      Õýðýâ    áàéðëàëòàé áîë õàìãààëàëò õèéõ / øàëáàðñàí óòàñ õýðýãëýõã¿é áàéõ/

2.4.         Öýöýðëýãèéí áàéð ò¿¿íèé äýýâýð, øàë, ñàíòåõíèê, öàõèëãààí, ãýðëèéí òîíîãëîë çýðýãò òåõíèêèéí øàëãàëòûã ìýðãýæëèéí çîõèõ õ¿ì¿¿ñýýð õóãàöààíä íü õèéëãýæ àêò òàâèóëæ àðãà õýìæýýã òóõàé á¿ðä íü àâ÷ áàéíà.

2.5.         Öýöýðëýãèéí ãàäíà õàøààã á¿ðýí á¿òýí áàéëãàõ, ìàøèí òåõíèê õàøààíä çºâøººðºëã¿é îðóóëàõ, íààø öààøàà õîëõèõûã õîðèãëîíî.

2.6.         Öýöýðëýãèéí îéð îð÷èìä àâòî ìàøèíû ãðàø áîëîí áóñàä ýëäýâ ç¿éëñ áàéðëóóëàõûã õîðèãëîíî.

2.7.         Öýöýðëýãèéí õàøààí äîòîð íàìõàí õàéñ, õàøèëò ñàíòåõíèêèéí õóäãàíû òàãûã îíãîðõîé áàéëãàõ, õàãàðõàé øèë, õàðóóëäààã¿é áàíç, ýâðýñýí ñàâ ñóóëãà, õàäààñ, ÿñ, òºðººõºìæ  õýðýãñýë ãýõ  ìýò õ¿¿õäèéí áèå ìàõáîäèä îñîë ãýìòýë ó÷ðóóëàõ ç¿éëñèéã èë çàäãàé áàéëãàæ ¿ë áîëíî.

2.8.         Ýäýëáýð ãàçðûí ýðãýí òîéðîíä ýëäýâ í¿õ ñóâàã ãàðãàñàí òîõèîëäîë á¿ðèéã áóëæ òýãøëýõ. Áèåèéí òàìèð òîãëîîìûí òàëáàéã çààâðûí äàãóó õèéõ, òîãëîîì õýðýãñýë õºäºë㺺íã¿é áàéõ, àíãè òàíõèìä áàéðëóóëñàí çóðàã, òîëü çýðãèéã õàíàíä áàè áýõ òîãòîîõ, õààëãà áîëîí òîíîã òºõººðºìæ õýðýãñëèéí ö¿¿ öóóðãà, íóãàñ áàðèóë íü á¿ðýí á¿òýí áàéõ, òîíîã òºõººðºìæ íò õóðö èðìýã ¿ç¿¿ð èë õàäààñ ºðãºñã¿é áàéõ áà á¿ëýãò òºìºð øèëýýð õèéñýí ñàìáàð òàâèóð áàéðëóóëàõãû õîðèãëîíî.

2.9.         Áàãø íàð òóñãàé ø¿¿ãýýòý áàéõ áà àðèóòãàëûí áîäèñûã õ¿¿õýä õ¿ðýõã¿é ãàçàð äàëä áàéëãàõ Õàëóóí õîîë öàé óñ çýðãèéã õ¿¿õäèéí  õºë õºäºë㺺íèé ¿åä àíãèä îðóóëàõ, õ¿¿õäèéí îéð îð÷èíä õîîë öàéã àÿãàëæ, òàâàãëàõ, ñàâ ñóóëãûã õàëóóí óñàíä óãààõ àæëûã õèéæ ¿ë áîëíî.

2.10.    Öýöýðëýãèéí àíãè òàíõèìä õîðòîíã óñòãàõààð  õîð öàöñàí ¿åä  õ¿¿õýä õ¿ëýýí àâàõûã õîðèãëîíî.

2.11.    øààðäëàãàòàé óòàñí û äóãààðûã  / ãàë êîìàíä, ò¿ðãýí òóñëàìæ, ýðõëýã÷, öýöýðëýãèéí çàðèì àæèëòàí / òîì ¿ñãýýð áè÷èæ ¿çýãäýõ¿éö ãàçàð áàéðëóóëàõ áà öýöýðëýãèéí óòñàí õîëáîîã öîîæã¿é ãàçàð òàâèíà.

2.12.    Õ¿¿õäèéã îñîë ãýìòëýýñ óðü÷èëàí ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð  õàëààëòûí ðàäèîòîðò õàìãààëàëò õèéñýí áàéíà.

2.13.    Ãàë ãàðñàí òîõèîëäðîëä õ¿¿õäèéã áàéðíààñ ÿàðàëòàé ãàðãàõ  óðüä÷èëñàí áýëòãýëèéã  òóñãàé òºëºâëºãººòýéãýýð õèéæ àæèìëòàí íàðûã ñóðãàæ äàäëàãàæóóëñàí áàéõ. Öýöýðëýãèéí ãàë óíòðààõ áàãàæ õýðýãñëèéã áýëýí áàéäàëä  áàéëãàí ãàëààñ àâðàõ ñõåìèéã èë áàéðëóóëíà.

2.14.    Öýöýðëýãèéí àæèëòàí íàð õ¿¿õäýä ýìíýëãèéí àíõíû òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ áýëòãýëòýé áàéíà.

2.15.    Õ¿¿õäýýð øàòíû äýðãýä æèæ¿¿ð õèéëãýõ, ýöýã ýõèéí õ¿ñýëòýýð õ¿¿õäèéã õ¿¿õäýýð äóóäóóëàõ çýðãýýð áàãøèéí õàðààíààñ õ¿¿õäèéã õîëäóóëæ ¿ë áîëíî.

2.16.    Öýöýðëýãèéí àíãè òàíõèì áîëîí áýëòãýë õààëãàíû ò¿ëõ¿¿ðèéã æèæ¿¿ð äýýð áàéëãàíà.

2.17.    Æèæ¿¿ð íàð íü öýöýðëýãò ãàäíû õ¿íèé áèåèéí áàéöààëò  ¿íýìëýõèéã øàëãàõã¿é îðóóëæ ¿ë áîëíî.

2.18.    Ýöýã ýõ áóþó àñðàí õàìãààëàã÷ààñ  õ¿¿õäèéã ºã뺺 õ¿ëýýí àâàõ áà îðîé òàðàõàä íàñàíä õ¿ðýã÷äýä õ¿ëýýëãýí ºãºõ, òºëººëºõ õ¿íèéã çààâàë óðüä÷èëàí  çºøººðºëöºæ òîõèðñîí áàéíà.

2.19.    Æèæ¿¿ð áàãø ãàðñàí òîõèîëäîëä õ¿¿õäèéã çààâàë á¿ðòãýëýýð õ¿ëýýæ àâíà.

2.20.    Áàãø, òóñëàõ áàãø íàð çóãààëãà, ýêñêóðñýýð  àâ÷ ÿâàõäàà ãóäàìæ çàìûí  õºäºë㺺íèé ä¿ðìèéã áèåë¿¿ëýõ, õ¿¿õäèéí òîîã ÿã íàðèéí ìýäýæ áàéõààñ ãàäíà öýöýðëýãòýý ¿ëäýõ õ¿¿õäèéã  ýðõëýã÷, àðãà ç¿é÷ íàðûí àëü íýãíìèé çºâøººðºëòýéãýýð  öýöýðëýãèéí ÿìàð íýãýí àæèëòàíä õàðèóöóóëàí ¿ëäýýõ, õ¿¿õäèéí àðä áàãø, óðä òàëä íü èóñëàõ áàãø ÿâàõ, çóãààëãààð õîë ãàçàð 25-30 õ¿¿õýäòýé ÿâàõ òîõèîëäîëä  öýöýðëýãèéí ýðõëýã÷ áóþó àðãà ç¿é÷èéí òîìèëñîí íýã àæèëòàíã  íýìæ ÿâóóëíà.

2.21.    Áàãø òóñëàõ áàãø íàð íü  àæëûã õýâèéí áàéäàëòàé áàéëãàõûí òóëä  ººðñäèéíõºº õ¿¿õäèéã ººð á¿ëýãò ºãíº.

2.22.    Õ¿éòíèé óëèðàëä çóãààëãààð ÿâóóëàõûã õîðèãëîõ, çóãààëãàíä ãàðàõäàà õ¿¿õäèéí õóâöàñûã ñàéí äóëààëàõ, çóãààëàõ ãàçðûã óðüä÷èëñàí ñàéí ¿çñýí áàéõ òºìºð  çàì, ìàøèí çàì õºäºë㺺í èõòýé  ãóäàìæ òàëáàéãààð çóãààëàõ, ¿¿ë ìàíàí èõòýé ¿åä çóãààëàõûã õîðèãëîíî.

2.23.    Õ¿¿õäèéã á¿ëýãò ýçýíã¿é îðõèõûã õàòóó õîðèãëîíî.

2.24.    Áàãø, òóñëàõ áàãø íàð íü õ¿¿õäèéã òîãëîõ òàëáàéí  àâèðàõ øàò, ìîäîí óóë, ä¿¿æèí çýðãýýð òîãëóóëàõ, äóãóé óíóóëàõ, öàñ ìºñºí óóëíààñ ãóëãóóëàõ çýðýãò àíõààðàëòàé áàéæ õàé÷ ç¿¿ áàðèóëàõ, ýì ø¿äýíç îðîëäîõ çýðãýýñ áàéíãà óðüä÷èëàí ñýðãèéëâýë çîõèíî.

2.25.    Áàãø, òóñëàõ áàãø, ýì÷ íàð íü õ¿¿õäèéí áèåèéí áàéäàëä áàéíãà õÿíàëò òàâüæ , ºâ÷íèé ÿìàð íýãýí øèíæ òýìäýã èëýðâýë òóñãààðëàõ ºðººíä øèëæ¿¿ëýí õýâò¿¿ëæ  ýöýã ýõ ýìíýëýãèéí ò¿ðãýí òóñëàìæèíä ìýäýãäýõ õýðýãòýé.

2.26.    ªâëèéí öàãò õ¿¿õäèéã ìàëãàé, àë÷óóð, áýýëèé ºìñãºõ, çóíû õàëóóí íàðàíä õ¿¿õäèéã ãàäàà ãàðãàõäàà íàðíààñ õàìãààëàõ ìàëãàé ºìñãºõ, õ¿¿õäèéí áèåèéã íàð óñààð ÷èéðýãæ¿¿ëýõèéã çºâõºí ýì÷èéí çºâøººðºë õÿíàëòòàéãààð ã¿éöýòãýõ

2.27.    Õ¿¿õäèéã èõ õàëóóöààæ õºëºðñºí ¿åä ãýíýò õóâöàñûã íü õºíãºëºõ, õ¿éòýí óíäàà óóëãàõ, öîíõ õààëãûã îíãîéëãîõ ÿâäëûã õîðèãëîíî.

2.28.    Òàðàëòûí ¿åä ýöýã ýõèéã èðýõèéí ºìíº  õ¿¿õäýä ãàëóóð õóâöàñûã íü ºìñãºæ õ¿ëýýëãýõèéã õàòóó õîðèãëîíî.

Ãóðàâ. Öýöýðëýãèéí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõàä

ýðõëýã÷èéí ìºðäºõ æóðàì

3.1. Õîîë õ¿íñíèé õýðýãñýë, ñàâ ñóóëãûí õàäãàëàëò àðèóí öýâðèéí øààðäëàãàä  ýðõëýã÷, ýì÷ íàð áàéíãûí ¿çëýã õèéæ õ¿¿õäèéã õîîëíû õîðäëîãîîñ  óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ

Îñîë ãàðñàí òîõèîëäîëä øàëòãààíûã ñóäëàí òîãòîîõ áà  ¿¿ðãýý á¿ðýí áèåë¿¿ëýýã¿éí óëìààñ  ãàðñàí îñëûí õàðèóöëàãûã õ¿ëýýíý.

Öýöýðëýãèéí áàéð, ãàäíà òàëáàé íü îñîë àþóëã¿éí øààðäëàãûã õàíãàñàí áàéíà.

Ñàíòåõíèêèéí òºõººðºìæ, öàõèëãààí áîëîí áóñàä  øóãàì ñ¿ëæýýíèé  òóñãààðëàëòûã àíõààðàëäàà àâ÷ øààðäàãäàõ àðãà õýìæýýã àâíà

Àæèëòàí íàðò ¿¿ðýã äààëãàâàð  ºã÷ ã¿éöýòãýëèéã íü õÿíàõ 

         Áàãøëàõ ýðõ îëãîõ, õàñàõ æóðàì áàòëàõ òóõàé

Ìîíãîë Óëñûí Áàãà, äóíä áîëîâñðîëûí òóõàé õóóëèéí 21.5 äàõü õýñãèéã ¿íäýñëýí ÒÓØÀÀÕ íü:

1. “Ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîí áàãà, äóíä áîëîâñðîëûí ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí áàãøèä áàãøëàõ ýðõ îëãîõ, õàñàõ æóðàì”-ûã õàâñðàëòûí  ¸ñîîð áàòàëñóãàé.

2. Ýíýõ¿¿ æóðìûí õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâüæ àæèëëàõûã Áàãà, äóíä áîëîâñðîëûí ãàçàð (Í.Ýíõáàò), Ìýäýýëýë, õÿíàëò øèíæèëãýý, ¿íýëãýýíèé ãàçàð (Ì.Áààñàíæàâ)-ò òóñ òóñ  äààëãàñóãàé.

3. Ýíý òóøààë ãàðñàíòàé õîëáîãäóóëàí “Æóðàì áàòëàõ òóõàé” Áîëîâñðîë, ñî¸ë, øèíæëýõ óõààíû ñàéäûí 2003 îíû 239 ä¿ãýýð òóøààëûã õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñóãàé.

                                    ÑÀÉÄ                                                  ¨.ÎÒÃÎÍÁÀßÐ

Ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîí áàãà, äóíä áîëîâñолын

ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí áàãøèä áàãøëàõ ýðõ îëãîõ, õàñàõ æóðàì

Íýã. Íèéòëýã ¿íäýñëýë

1.1.        “Áàãà, äóíä áîëîâñðîëûí òóõàé” Ìîíãîë Óëñûí õóóëèéí 21.2, 21.3 äàõü õýñãèéã ¿íäýñëýí åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèéí áàãø, ñóðãàëòûí ìåíåæåð, õ¿¿õäèéí öýöýðëýãèéí áàãø, àðãà ç¿é÷, àëáàí áóñ áîëîâñðîëûí òºâèéí áàãø (öààøèä áàãø ãýõ)-ä áàãøëàõ ýðõ îëãîõ, õàñàõàä ýíýõ¿¿ æóðìûã ìºðäºíº.

1.2.        Ýíýõ¿¿ æóðìûí çîðèëãî íü áàãøèéí ìýðãýæèë ýçýìøèõýýð áýëòãýãäýæ áàéãàà áîëîí åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëü, öýöýðëýãò àæèëëàæ áàéãàà áàãøèéí ìýðãýæèë, ìýðãýøëèéí óð ÷àäâàðûí ºñºëòèéã òàñðàëòã¿é äýýøë¿¿ëýõ, áàãøèéí ¸ñ ç¿é, íýð òºðèéã ýðõýìëýí ñàõèóëàõ, ìýðãýæëèéí ¿¿ðýã õàðèóöëàãàà óõàìñàðëàõ áàòàëãààã õàíãóóëàõàä ¿¿ñýõ õàðèëöààã çîõèöóóëàõàä îðøèíî.

1.3.        Áàãøèä áàãøëàõ ýðõ îëãîõîä òàâèãäàõ ñóóðü øààðäëàãà íü áàãø áîëîâñðîëûí ñòàíäàðò, ñóðãàëòûí òºëºâëºãºº, õºòºëáºð áîëîí åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëü, öýöýðëýãèéí áàãøèéí àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëîëòîä çààãäñàí ÷èã ¿¿ðýã, ¿éë àæèëëàãààíû àãóóëãà, ò¿¿íä òàâèãäàõ øàëãóóð, ¿ç¿¿ëýëòýýð òîäîðõîéëîãäîíî.

1.4.        Áàãøëàõ ýðõèéã áàãøëàõ ìýðãýøëèéí ÷èãëýë á¿ðýýð îëãîíî.

1.5.        Åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëü, öýöýðëýãò áàãøëàõ ýðõòýé áàãø àæèëëàíà. Ýíý çààëò àíõíû æèëäýý àæèëëàæ áàéãàà áàãøèä õàìààðàõã¿é.

1.6.        Áàãøèéí ìýðãýæëýýð áàêàëàâðààñ äîîøã¿é áîëîâñðîëûí çýðýã ýçýìøñýí ìýðãýæèëòýíä åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëü, öýöýðëýã, àëáàí áóñ áîëîâñðîëûí òºâ (öààøèä ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãà ãýõ)-ä íýã õè÷ýýëèéí æèë àæèëëàí äàäëàãàæèæ, ýíýõ¿¿ æóðìûí 2.1-ä çààñàí øààðäëàãûã õàíãàñàí íºõöºëä áàãøëàõ ýðõ îëãîíî.

1.7.        Áàãøëàõ ýðõèéã àíõ óäàà îëãîõ áîëîí áàãøëàõ ýðõòýé áàãøèéí ýðõèéã õàñàõ, õàññàí ýðõèéã ñýðãýýõ àñóóäëûã Áîëîâñðîëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà (öààøèä ÿàì, ýñâýë ò¿¿íèé ýðõ øèëæñýí áàéãóóëëàãà)- ûí äýðãýäýõ “Áàãøëàõ ýðõèéí õîðîî” øèéäâýðëýíý. “Áàãøëàõ ýðõèéí õîðîî” íü îðîí òîîíû áóñ áàéíà.

1.8.        Ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãàä àæèëëàæ áàéãàà áàãøèä áàãøëàõ ýðõ îëãîíî.

1.9.        Ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãàä òàñðàëòã¿é 3 áà ò¿¿íýýñ æèë àæèëëààã¿é áàãøèéí ýðõ øóóä öóöëàãäàíà.

1.10.      Áàãøëàõ ýðõ íü öóöëàãäñàí áîëîí õàñàãäñàí áàãøèéí áàãøëàõ ýðõèéã ýíýõ¿¿ æóðìûí 2.1-2.4-ò çààñàíû äàãóó ñýðãýýíý.

1.11.      Áàãøëàõ ýðõ îëãîõ, ñýðãýýõ, õàñàõ àñóóäëààð ìýðãýæëèéí ¿íýëãýý, ä¿ãíýëò ãàðãàõ “Ñóðãóóëèéí àæëûí õýñýã”, “Àéìàã, íèéñëýëèéí àæëûí õýñýã” áîëîí “Áàãøëàõ ýðõèéí õîðîî”-íû á¿ðýëäýõ¿¿íèé 70-ààñ äîîøã¿é õóâü íü ñóðãàëò, ýðäýì øèíæèëãýý, ìýðãýæèë, àðãà ç¿éí òºðèéí áîëîí òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãûí òºëººë뺺ñ á¿ðäñýí áàéíà.

1.12.      Áàãøëàõ ýðõ àâñàí áàãøèä “Áàãøëàõ ýðõèéí ¿íýìëýõ” îëãîíî. ¯íýìëýõèéí çàãâàðûã ÿàì, ýñâýë ò¿¿íèé ýðõ øèëæ¿¿ëñýí áàéãóóëëàãà áàòàëæ, îëãîíî.

Õî¸ð. Áàãøëàõ ýðõ îëãîõ

2.1.        Áàãøèä áàãøëàõ ýðõèéã àíõ óäàà îëãîõ, àæëûí øààðäëàãààð ýðõ íü öóöëàãäñàí áàãøèéí áîëîí ýðõýý õàñóóëñàí áàãøèéí áàãøëàõ ýðõèéã ñýðãýýõýä äîð äóðüäñàí øààðäëàãûã ¿íäýñ áîëãîíî.

2.1.1.  Áàãøèéí ìýðãýæèëýýð áàêëàâàðààñ äîîøã¿é áîëîâñðîëûí çýðãèéí äèïëîìòîé áàéõ

2.1.2.  Ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãàä íýã õè÷ýýëèéí æèëèéí òóðøèä àæèëëàñàí áàéõ

2.1.3. Àæèëëàõ õóãàöààíäàà ã¿éöýòãýñýí ¿éë àæèëëàãààíû òîâ÷ òàéëàí áè÷èæ, ñóðãóóëü, öýöýðëýãèéí Çààõ àðãûí íýãäýë, Áàãø íàðûí çºâëºë, õè÷ýýë çààäàã áîëîí äààæ àæèëëàñàí àíãèéí ñóðàã÷äûí ýöýã ýõèéí õóðàëä òàéëàíãàà òóñ òóñ õýëýëö¿¿ëæ, “õàíãàëòòàé” ¿íýëãýý àâñàí áàéõ

2.1.4.  Àæèëëàõ õóãàöààíäàà íýãýýñ äîîøã¿é óäàà òîäîðõîé ñýäâèéí ”íýãæ õè÷ýýë”- ýýð ¿ç¿¿ëýõ õè÷ýýë ÿâóóëæ, “õàíãàëòòàé” ¿íýëãýý àâñàí áàéõ

2.1.5. Àæèëëàõ õóãàöààíäàà áàãøëàõ àæëûí òàëààð øèíýýð ñóð÷ ìýäñýí ç¿éëýý äýëãýðýíã¿é òýìäýãëýñýí òýìäýãëýë õºòºëñºí áàéõ

2.1.6.   Áàãøèéí ¸ñ ç¿éí õýì õýìæýýã ñàõèæ, íýð òºðèéã ýðõýìëýí ÿâæ ÷àäàõàà õàðóóëñàí áàéõ

2.2.        Òóõàéí ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí çàõèðàë, ýðõëýã÷èéí òóøààëààð òîìèëîãäñîí ìýðãýæëèéí ºíäºð çýðýãòýé, àðãà ç¿éí óð ÷àäâàð ñàéòàé áàãø íü áàãøëàõ ýðõ àâàõààð àæèëëàæ áàéãàà áàãøèä ìýðãýæèë àðãà ç¿éí çºâëºãºº ºã÷ àæèëëàíà.

2.3.        Áàãøëàõ ýðõ àâàõààð àæèëëàæ áàéãàà áàãøèéí ¿íäñýí öàëèíã Çàñãèéí ãàçðààñ áàòàëñàí òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé àëáàí õààã÷èéí àëáàí òóøààëûí çýðýãëýë, öàëèíãèéí ñ¿ëæýýíèé äàãóó òîãòîîíî.

2.4.        Áàãøëàõ ýðõ àâàõààð àæèëëàõ õóãàöààíäàà áàãøèéí àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëîëòîä çààãäñàí ÷èã ¿¿ðýã, ¿éë àæèëëàãààíä òàâèãäàõ øàëãóóðûã çîõèõ ò¿âøèíä õàíãàæ ÷àäààã¿é òàëààð áîëîí áàãøèéí ¸ñ ç¿éí ä¿ðìèéã çºð÷ñºí òàëààð õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãûí ä¿ãíýëò ãàðñàí òîõèîëäîëä áàãøèä áàãøëàõ ýðõ îëãîõã¿é.

2.5.        Áàãø áóñ ìýðãýæèëýýð áàêëàâàðûí ò¿âøíèé áîëîâñðîëûí çýðýãòýé ìýðãýæèëòýíä áîëîí ìýðãýøëèéí ººð ÷èãëýëýýð áàãøëàõ ýðõòýé áîëîõûã õ¿ññýí áàãøèä äàðààõ áàéäëààð áàãøëàõ ýðõ îëãîíî.

2.5.1.    Áàãø ººðèéí ñîíèðõëûí äàãóó ººð ìýðãýøëýýð áàãøëàõ ýðõòýé áîëîõûã õ¿ñâýë áàãø áýëòãýäýã ñóðãóóëèéí “ìýðãýøëýýð õºðâºõ” ñóðãàëòàä õàìðàãäàí, øèíýýð ýçýìøèõ ìýðãýøëèéí áîëîí ýíý ìýðãýøëèéíõýý äèäàêòèêèéí êðåäèòèéã ä¿¿ðãýæ, òóõàéí ýçýìøñýí ìýðãýøëýýðýý íýã æèë ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãàä àæèëëàñíû äàðàà áàãøëàõ ýðõ àâíà.

2.5.2.    Áàãø áýëòãýäýã ñóðãóóëü òºãñººã¿é áîëîâ÷ äýýä áîëîâñðîëòîé èðãýí ººðèéí ìýðãýøëèéí ÷èãëýëýýð ñóðãóóëüä áàãøëàõûã õ¿ñâýë áàãø áýëòãýäýã ñóðãóóëèéí “ìýðãýæëýýðýý õºðâºõ” ñóðãàëòàä õàìðàãäàí åðºíõèé áîëîí ìýðãýøëèéí äèäàêòèêèéí êðåäèòèéã ä¿¿ðãýæ, òóõàéí ìýðãýøëýýðýý íýã æèë ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãàä àæèëëàñíû äàðàà áàãøëàõ ýðõ àâíà.

2.5.3.    Õºðâºõ ñóðãàëòûã áàãø áýëòãýõ òóñãàé çºâøººðºë á¿õèé ìàãàäëàí èòãýìæëýãäñýí áàãø áýëòãýäýã èõ, äýýä ñóðãóóëü, êîëëåæ ñóðãàëòûí áèå äààñàí õýëáýð áîëãîæ çîõèîí áàéãóóëíà.

2.5.4.    Õºðâºõ ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéã òóõàéí ìýðãýøëèéí áàãøèéí áàêëàâàðûí áîëîâñðîëûí ñóðãàëòûí òºëºâëºãººíä çààãäñàí õè÷ýýëèéí êðåäèòèéã á¿ðýí ä¿¿ðãýñýí áàéõààð òºëºâëºæ, ñóðãàëòûí õóãàöàà íü ñóðàëöàã÷äûí õýðýãöýý, áîëîìæèéã õàðãàëçàí íÿãòðóóëæ áîëîâñðóóëñàí áàéíà.

2.5.5.    Õºðâºõ ñóðãàëòûã ä¿¿ðãýñýí áàãøèä áàãø ìýðãýæëèéí áàêàëàâðûí õàâñðàëò äèïëîì îëãîíî. Ñóðàëöàã÷èéí ¿íäñýí áîëîí õàâñðàëò äèïëîì íü õàìòäàà òóõàéí ìýðãýøëèéí ÷èãëýëýýð áàãøèéí ìýðãýæèë ýçýìøñíèéã ãýð÷èëíý.

2.5.6.    Õºðâºõ ñóðãàëò ÿâóóëñàí äýýä áîëîâñðîëûí ñóðãàëòûí áàéãóóëëãà íü ñóðãàëòàä õàìðàãäñàí ñóðàëöàã÷äûí ñóäàëãààã Õàâñðàëò 3 à,á-ûí äàãóó ãàðãàæ, æèë á¿ðèéí 9 ä¿ãýýð ñàðä áàãòààí ÿàì (ýðõ øèëæñýí áàéãóóëëàãà)-íä èð¿¿ëíý.

Ãóðàâ. Áàãøëàõ ýðõ õàñàõ, ñýðãýýõ

3.1.      Áàãøèéí àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëîëòîä çààãäñàí ÷èã ¿¿ðýã, ¿éë àæèëëàãààíû ã¿éöýòãýëä òàâèãäàõ øàëãóóðûã õàíãàõ ÷àäâàðã¿é, áàãøèéí ¸ñ ç¿éí õýì õýìæýý, íýð òºðèéã ýðõýìëýí ñàõèõ ¿¿ðãýý áèåë¿¿ëýýã¿é áàãøèéí ýðõèéã äàðààõ òîõèîëäîëä çºð÷ëèéí õîð óðøèãààñ õàìààðóóëæ 1-3 æèëèéí õóãàöààãààð õàñíà. ¯¿íä:

3.1.1.    Áîëîâñðîëûí äýýä øàòíû áàéãóóëëàãà áîëîí ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí óäàà äàðààãèéí          øàëãàëòààð ñóðãàëòûã îíîë, àðãà ç¿éí çîõèõ ò¿âøèíä ÿâóóëàõ ÷àäâàðã¿é íü íîòëîãäñîí;

3.1.2.    Áàãøèéí ¸ñ ç¿éí ä¿ðìèéã çºð÷èæ, áàãøëàõ ýðõèéã õàñàõ òàëààð òóõàéí àéìàã, íèéñëýëèéí “¨ñ ç¿éí çºâëºë”-èéí ä¿ãíýëò ãàðñàí;

3.1.3.    Ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí òîìèëîëòîîð ãàäààä îðîíä àæèëëàõ ÿâöäàà îðãîí çàéëñàí;

3.1.4.    Õè÷ýýëèéí ¿åä áàãøèéí õàðèóöëàãàã¿éí óëìààñ õºäºëìºð õàìãààëàë, àþóëã¿é àæèëëàãààíû õýì õýìæýýã çºð÷èæ, ñóðàã÷äûí áèå ýðõòýíä íîöòîé ãýìòýë ó÷ðóóëñàí;

3.1.5.    Õóóëü áóñ ¿éëäëèéí òºëºº ñóðàëöàã÷, òýäíèé ýöýã ýõ, àñðàí õàìãààëàã÷ààñ áýëýã, àâèëãà àâàõûã øóóä áîëîí øóóä áóñààð øààðäñàí çýðýã íü õóóëü, õÿíàëòûí ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí ä¿ãíýëòýýð íîòëîãäñîí;

3.1.6.    Áîëîâñðîëûí àëáàí áàðèìò áè÷èã (àíãèéí æóðíàë, ñóðàëöàã÷èéí õóâèéí õýðýã, áîëîâñðîëûí ¿íýìëýõ, ãýð÷èëãýý)-èéã õóóðàì÷ààð ¿éëäýõ, çàñâàðëàõ çýðýã õóóëü áóñ ¿éëäýë õèéñýí íü õóóëü, õÿíàëòûí ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí ä¿ãíýëòýýð íîòëîãäñîí;

3.2.    Áàãøëàõ ýðõèéã õàñàõ òàëààð ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààñ ãàðãàñàí øèéäâýðèéã ýñ çºâøººðâºë, òóõàéí èðãýí ãîìäëîî ø¿¿õýä ãàðãàæ áîëíî.

3.3.    Áàãøëàõ ýðõýý õàñóóëñàí áàãøèéí ýðõèéã øèíýýð ýðõ îëãîõ òàëààð ýíýõ¿¿ æóðàìä çààñíû äàãóó äàãóó ñýðãýýæ áîëíî.

3.4.    Áàãøëàõ ýðõýý õàñóóëñàí áàãøèéí ìýäýýëëèéã òºðèéí áà òºðèéí áóñ ºì÷èéí á¿õ ñóðãóóëü, öýöýðëýãò àæèë õýðãèéí øóãìààð æèë á¿ð õ¿ðã¿¿ëíý. Øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë “Áàãøëàõ ýðõèéí õîðîî”-íèé çºâøººðºëººð íèéòýä ìýäýýëíý.

3.5.    Áàãøëàõ ýðõ íü öóöëàãäñàí áàãøèéã àâ÷ àæèëëóóëñàí ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí çàõèðàë, ýðõëýã÷èä çîõèõ õóóëü ,òîãòîîìèéã äàãóó õàðèóöëàãà òîîöíî.

ĺðºâ. Áàãøëàõ ýðõ îëãîõ, õàñàõ, ñýðãýýõ àæëûí çîõèîí áàéãóóëàõ

4.1.  Áàãøèä áàãøëàõ ýðõ îëãîõ àæèë íü (à) òóõàéí áàãøààñ áàãøëàõ ýðõ îëãóóëàõ, ñýðãýýëãýõ òóõàé õóâèéí õ¿ñýëò ºðãºä뺺 ãàðãàæ, àæëàà òàéëàãíàí õýëýëö¿¿ëýí õîëáîãäîõ áàðèìò áè÷ãèéã á¿ðä¿¿ëýõ, (á) áàãøëàõ ýðõ îëãîõ, ñýðãýýõ òóõàé õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãóóäûí øèéäâýð ãàðãàæ, (øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãóóäàä óëàìæëàõ) ¿íýìëýõ îëãîõ, (â) ¿éë àæèëëàãààã òàéëàãíàõ ãýñýí ¿íäñýí ãóðâàí ¿å øàòòàéãààð ÿâàãäàíà.

4.2.   Áàãøëàõ ýðõèéã àíõ óäàà àâàõ áîëîí öóöëàãäñàí áîëîí õàñóóëñàí ýðõýý ñýðãýýëãýõ áàãø ýíýõ¿¿ æóðìûí 4.3-ò çààñàí ìàòåðèàëûã òóñ òóñ á¿ðä¿¿ëýí òóõàéí æèëèéí 3 äóãààð ñàðä áàãòààí ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí çàõèðãààíä ºðãºäºë ãàðãàíà.

4.3.   Áàãøëàõ ýðõ îëãîõûã õ¿ññýí áàãø äàðààõ ìàòåðèàëûã á¿ðä¿¿ëíý:

4.3.1. Áàãøëàõ ýðõ îëãîõûã õ¿ññýí ºðãºäºë

4.3.2. Áàãøèéí àæèë áàéäëûí òîäîðõîéëîëò ìàÿãòààð (Õàâñðàëò 1)

4.3.3. Äèïëîìûí áàòàëãààæñàí õóóëáàð

4.3.4. Áàãøèéí íèéãìèéí äààòãàëûí äýâòðèéí áàòàëãààæñàí õóóëáàð

4.3.5. Íýãýýñ äîîøã¿é óäàà ÿâóóëñàí ¿ç¿¿ëýõ “íýãæ õè÷ýýë”-èéí ñóðãàëòûí õºòºëáºð, õè÷ýýëä àæèãëàëò, õÿíàëò-øèíæèëãýý õèéñýí áàãø íàðûí ä¿ãíýëò

4.3.6. Àæëûí òàéëàíãàà õýëýëö¿¿ëæ, áàãøëàõ ýðõèéí øààðäëàãûã õàíãàñàí òóõàé áàãø íàðûí çºâëºãººíèé õóðëûí òýìäýãëýë, øèéäâýð

4.3.7. Àæëûí òàéëàíãàà õýëýëö¿¿ëñýí òóõàé ýöýã ýõèéí õóðëûí òýìäýãëýë

4.3.8. Áàãøëàõ ýðõ îëãîõ, ñýðãýýõèéã óëàìæëàõ òóõàé ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí çàõèðàë, ýðõëýã÷èéí òóøààë

4.3.9.  Æóðàìä çààñàí øààðäëàãûã õàíãàñàí òóõàé Áîëîâñðîëûí ãàçðûí øèéäâýð

4.3.10. 3õ4 õýìæýýíèé 2 øèðõýã öýýæ çóðàã

4.4.        Òóõàéí ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí çàõèðàë, ýðõëýã÷èéí òóøààëààð áàòëàãäñàí áàãøëàõ ýðõ îëãîõ òàëààð ìýðãýæëèéí ä¿ãíýëò ãàðãàõ “Ñóðãóóëèéí àæëûí õýñýã”- ýýñ áàãøëàõ ýðõýý àíõ óäàà àâàõ, àæèëëàõ õóãàöàà íü òàñàðñàíààñ öóöëàãäñàí ýðõýý ñýðãýýëãýõ, õàñóóëñàí ýðõýý ñýðãýýëãýõ áàãøèéí á¿ðä¿¿ëñýí ìàòåðèàëûã ¿íýëæ, àæèëòàé íü òàíèëöààä, ¿ç¿¿ëýëò á¿ðèéã íîòëîõ ä¿ãíýëòèéã áàãø íýã á¿ð äýýð ãàðãàæ, ¿íýëãýý ºãíº.

4.5.        Ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí çàõèðàë, ýðõëýã÷ íü ñóðãóóëèéí àæëûí õýñãèéí ¿íýëãýý, ä¿ãíýëòèéã ¿íäýñëýí õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãóóäàä õàíäàí áàãøèä áàãøëàõ ýðõ îëãîõ, ñýðãýýõèéã óëàìæëàõ òóõàé òóøààë ãàðãàæ, á¿ðä¿¿ëñýí ìàòåðèàëûí õàìò àéìàã, íèéñëýëèéí Áîëîâñðîëûí ãàçàðò òóõàéí æèëèéí 5 äóãààð ñàðä áàãòààí õ¿ðã¿¿ëíý.

4.6.        Àéìàã, íèéñëýëèéí Áîëîâñðîëûí ãàçðûí äàðãûí òóøààëààð áàòëàãäñàí “Àéìàã, íèéñëýëèéí àæëûí õýñýã” íü ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãààñ èð¿¿ëñýí ìàòåðèàëä á¿ðä¿¿ëýëòèéí ¿íýëãýý ºã÷, øààðäëàãà õàíãààã¿é ìàòåðèàëûã ¿íýëãýýíýýñ õàñ÷, øààðäëàãà õàíãàñàí ìàòåðèàë èð¿¿ëñýí áàãø íàðò ýðõ îëãîõ, ñýðãýýõ, õàñàõ òóõàé ¿íýëãýý, ä¿ãíýëòèéã áàãø íýã á¿ðýýð ãàðãàæ, Áîëîâñðîëûí ãàçðûí Ǻâëºëèéí õóðëààð õýëýëö¿¿ëíý.

4.7.        Àéìàã, íèéñëýëèéí Áîëîâñðîëûí ãàçðûí äàðãà íü àéìàã, íèéñëýëèéí àæëûí õýñãèéí ¿íýëãýý, ä¿ãíýëò áîëîí Ǻâëºëèéí õóðëûí òýìäýãëýëèéã ¿íäýñëýí “Áàãøëàõ ýðõèéí õîðîî”-íä õàíäàí áàãøèä áàãøëàõ ýðõ îëãîõ, ñýðãýýõ, õàñàõûã óëàìæëàõ òóõàé øèéäâýðèéã ãàðãàíà.

4.8.        Àéìàã, íèéñëýëèéí Áîëîâñðîëûí ãàçàð íü ãàðãàñàí øèéäâýðýý áàãøëàõ ýðõ îëãîõ, ñýðãýýõ, õàñàõ òàëààð 4.3-ò çààñàí áîëîí àéìàã, íèéñëýëèéí àæëûí õýñýã (ýðõ õàñàõ òîõèîëäîëä õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãûí íîòëîõ áàðèìòóóä)-èéí ¿íýëãýý, ä¿ãíýëòèéí õàìò òóõàéí æèëèéí 10 äóãààð ñàðä áàãòààí ÿàì (ò¿¿íèé ýðõ øèëæñýí áàéãóóëëàãà)-íä èð¿¿ëíý.

4.9.        ßàì (ò¿¿íèé ýðõ øèëæñýí áàéãóóëëàãà)-ààñ òîìèëñîí “ßàìíû àæëûí õýñýã” íü òóõàéí æèëä áàãøëàõ ýðõ îëãîõ, ñýðãýýëýõ, õàñàõ òàëààð õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãààñ èð¿¿ëñýí áàãø íàðûí ìàòåðèàëä á¿ðä¿¿ëýëòèéí ¿íýëãýý ä¿ãíýëò ºã÷, øààðäëàãà õàíãààã¿é ìàòåðèàëûã ¿íýëãýýíýýñ õàñ÷, øààðäëàãà õàíãàñàí ìàòåðèàëòàé òàíèëöàæ, áàãøëàõ ýðõ îëãîõ òóõàé ä¿ãíýëòèéã áàãø íýã á¿ðýýð ãàðãàæ, “Áàãøëàõ ýðõèéí õîðîî”-íä òàíèëöóóëíà.

4.10.      “Áàãøëàõ ýðõèéí õîðîî” íü ÿàìíû àæëûí õýñãèéí ä¿ãíýëòèéã õýëýëöýæ, áàãøèä øèíý õè÷ýýëèéí æèë ýõëýõ õóãàöààíààñ ýõëýí òîîöîõîîð áàãøëàõ ýðõ îëãîõ, ñýðãýýõ,  õàñàõòóõàé øèéäâýð ãàðãàæ, øèéäâýðýý òóõàéí æèëèéí 12 äóãààð ñàðä áàãòààí Áîëîâñðîëûí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé òóøààëààð áàòàëãààæóóëíà.

4.11.      Áàãøèä áàãøëàõ ýðõ îëãîñîí, ñýðãýýñýí, õàññàí òóõàé øèéäâýð áîëîí Áàãøëàõ ýðõèéí ¿íýìëýõèéã àéìàã, íèéñëýëèéí Áîëîâñðîëûí ãàçðààð äàìæóóëàí äàðàà æèëèéí 2 äóãààð ñàðä áàãòààí áàãøèä õ¿ðã¿¿ëíý.

4.12.      Áàãøèä áàãøëàõ ýðõ îëãîõ, õàñàõ ñýðãýýõ, òàëààð ¿íýëãýý ä¿ãíýëò ãàðãàõ á¿õ ò¿âøíèé àæëûí õýñãèéí ãèø¿¿í áóðóóòàé ¿éëäýë õèéñýí íü íîòëîãäñîí òîõèîëäîëä ò¿¿íä õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýíý.

-------------- î Î î -------------

ÕÀÂÑÐÀËÒ 1   ÁÀÃØËÀÕ ÝÐÕ ÎËÃÎÕ (ÑÝÐÃÝÝÕ) ÀÆÈË ÁÀÉÄËÛÍ ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎËÒ

 

……………………………..  àéìàã /õîò/ ……………………………..  ñóì / ä¿¿ðýã /-ûí

åðºíõèé áîëîâñðîëûí …………………………………… ñóðãóóëü

(                                        …. äóãààð öýöýðëýã                                        )

Îäîîãèéí àëáàí òóøààë	Ìàÿãò
	Ðåãèñòðèéí äóãààð

Ǻâõºí ñóðãóóëèéí çàõèðàë õàð ºíãèéí áýõýýð áè÷íý.

1.Ýöýã (ýõ)-èéí íýð ................ ………………………                             

     

   ªºðèéí íýð         ........................... ……………….

	Çóðàã (3õ4)

 

2.Õ¿éñ ................                3.Òºðñºí îí   ...............

4.¯íäýñ óãñàà ..........................................................

5.Òºðñºí àéìàã, õîò ................................................

               ñóì, ä¿¿ðýã ................................................

6.Áîëîâñðîë (Åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèéã îðîëöóóëàí áè÷íý.)

Õààíà, ÿìàð ñóðãóóëü	Îðñîí îí, ñàð	Òºãññºí îí, ñàð	Ýçýìøñýí ìýðãýæèë, äèïëîì, ãýð÷èëãýýíèé äóãààð

7.Ýðäìèéí çýðýã, öîë (õààíà, õýçýý, ÿìàð ñýäâýýð õàìãààëñàí) .......................................................................

.......................................................................

8.Àæëûí òóðøëàãà (õºäºëìºðèéí ¿éë àæèëëàãàà)

ßìàð áàéãóóëëàãàä, ÿìàð àëáàí òóøààëä àæèëëàñàí (àëáàí ãàçàð, àëáàí òóøààëûã òýð ¿åèéí íýðýýð íü áè÷íý.)	Àæèëä îðñîí îí, ñàð, ºäºð	Àæëààñ ãàðñàí îí, ñàð, ºäºð

9.Øàãíàëûí òàëààð (Óëñûí àëäàð öîë, îäîí, ìåäàëü, ìºí ãàäààä îðíû øàãíàë çýðýã)

Øàãíàãäñàí îí	ßìàð øàãíàë, öîëîîð øàãíàãäñàí

10.Ìýðãýæëèéí çýðýã ...................…………                    11. Àâñàí ...............îí ………. ñàð ………. ºäºð.

Øèéäâýðèéí äóãààð........................................................................... ¯íýìëýõèéí äóãààð.................................

12.Àæèë áàéäëûí òîäîðõîéëîëò

(Áàãøèéí á¿òýýë÷ ¿éë àæèëëàãàà, ìýðãýæëèéí áýëòãýë, óð ÷àäâàð, ¸ñ ç¿éí òàëààð òîâ÷ áºãººä òîäîðõîé áè÷íý.)

Ñóðãóóëèéí çàõèðàë                                                                       /................................................/

13. Àéìàã, íèéñëýëèéí Áîëîâñðîë, ñî¸ëûí ãàçðûí ñàíàë, ä¿ãíýëò

Áîëîâñðîë, ñî¸ëûí ãàçðûí äàðãà                                             / …………………………………/

Áàãøëàõ ýðõ îëãîõûã óëàìæèëñàí øèéäâýðèéí äóãààð   …………       ……îí …… ñàð …...... ºäºð

Áàãøëàõ ýðõ îëãîñîí øèéäâýðèéí äóãààð ..................                    ........... îí ....... ñàð .......... ºäºð  

ÕÀÂÑÐÀËÒ 3 à, á                                                                    Õºðâºõ ñóðãàëò ìýäýý òàéëàí

                                                

. … îí …. ñàð …. ºäºð

·  Ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí íýð

·  Ñóðãàëòûí òºðºë  (à-áàãø áèø ìýðãýæëýýñ áàãø ìýðãýæèëä õºðâºõ, á-òóõàéí ìýðãýøëèéí áàãø ººð ìýðãýøëýýð õºðâºõ)

·  Ñóðãàëòûí íýð (ìýðãýæèë ìýðãýøëèéí íýð)

·  Êðåäèòèéí õýìæýý

·  Ñóðãàëò ÿâóóëñàí áàéãóóëëàãà

·  Ñóðãàëò ÿâóóëñàí ãàçàð, áàéðøèë

·  Ñóðãàëò ÿâóóëñàí õóãàöàà

·  Íèéò îðîëöîã÷äûí òîî

·  Áóñàä

Ñóðãàëòàä îðîëöñîí áàãø íàðûí ñóäàëãàà

¹

Îâîã íýð

Ðåãèñòðèéí äóãààð

Õ¿éñ

Íàñ

¯íäñýí ìýðãýæèë

Õºðâºñºí ìýðãýæèë

Àæëûí ãàçàð

Áîëîâñðîëûí çýðýã

Ìýðãýæëèéí çýðýã

Ñóðãàëòûí òºëáºðèéí õýìæýý

Õààíààñ ñàíõ¿¿æñýí

Äèïëîìûí äóãààð

1

2

3

Ñóðãàëò ÿâóóëñàí áàéãóóëëàãà (áàãèéí)-ûí çàõèðàë ---------------------------- (Îâîã íýð  -------------------------------------)

                                                                                            ãàðûí ¿ñýã, òàìãà

ÑÀÍÃÈÉÍ ÑÀÉÄ Ñ.ÁÀßÐÖÎÃÒ ÒÀÍÀÀ

Øèéäâýðèéí òºñºëä

     ñàíàë àâàõ òóõàé

Áàãà, äóíä áîëîâñðîëûí òóõàé õóóëèéí 21.4, 21.5 äàõü õýñãèéã ¿íäýñëýí “Ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîí áàãà, äóíä áîëîâñðîëûí áàãø, óäèðäàõ àæèëòíû ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ æóðàì”-ûí òºñºë, “Áîëîâñðîëûí ñàëáàðûí àëáàí õààã÷äûí íýìýãäýë õºëñíèé õóâü íýìæýýã òîãòîîõ òóõàé Çàñãèéí ãàçðûí 2007 îíû 219 ä¿ãýýð òîãòîîëä ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé òîãòîîëûí òºñëèéã õîëáîãäîõ òàíèëöóóëãóóäûí õàìò õ¿ðã¿¿ëæ áàéíà.

            Õàìòàðñàí òóøààëûí òºñºë áîëîí Çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîëûí òºñºëòýé òóñ òóñ òàíèëöàæ, õàðèó èð¿¿ëíý ¿¿.

                                    ÑÀÉÄ                                                 Í.ÁÎËÎÐÌÀÀ

ÕÀÌÒÀÐÑÀÍ ÒÓØÀÀËÛÍ ÒÀÍÈËÖÓÓËÃÀ

Ìîíãîë Óëñûí õºãæèëä ¿ç¿¿ëýõ ¿ð íºëººã îíöëîæ, íèéãìèéí òýðã¿¿ëýõ ñàëáàð áîëãîí õºãæ¿¿ëýõ òàëààð áàðèìòàëæ áóé òºðèéí áîäëîãûí õ¿ðýýíä ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä áàãà, äóíä áîëîâñðîëûí õºãæèëä îðóóëàõ õºðºí㺠îðóóëàëòûã íýìýãä¿¿ëæ, óëñûí æèëèéí òºñâèéí çàðëàãûí 20 îð÷èì õóâèéã áîëîâñðîëûí ñàëáàðò çàðöóóëæ áàéãàà áèëýý. Òóõàéëáàë, ñ¿¿ëèéí 3 æèëä ñóðãàëòûí ìàòåðèàëûã îð÷íûã ñàéæðóóëàõàä îðóóëàõ õºðºí㺠îðóóëàëò 2-4 äàõèí ºñ÷, ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîí áàãà, äóíä áîëîâñðîëûí ñàëáàðò àæèëëàã÷äûí öàëèí õºëñèéã íýìýãä¿¿ëýõ, õóóëüä çààñíû äàãóó õîëáîãäîõ òýòãýìæ¿¿äèéã îëãîæ ýõëýýä áàéíà.

            Ãýâ÷ áîëîâñðîëûí ÷àíàð, ¿ð ºãººæèéã äýýøë¿¿ëýõýä áàãøèéí öàëèí õºëñ, íèéãìèéí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ òàëààð áàðèìòëàõ áîäëîãî, õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýòýé çýðýãö¿¿ëæ, òýäíèé ìýðãýæèë, àðãà ç¿éí õºãæëèéã áîäèòîéãîîð äýìæèõ ÿâäàë õºãæëèéí øààðäëàãààð óðãàí ãàð÷ áàéíà.

            ªíãºðñºí õóãàöààíä áàãø íàðûí ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ òºâëºðñºí òîãòîëöîî çàäàð÷, ýíý ¿éë àæèëëàãàà íýýëòòýé áîëñîí þì. Áàãø íàðûí ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõýä çàðöóóëàõ çàðäàë íü áîëîâñðîëûí óëñûí òºñºâò òóñãàéëñàí àíãèàð òóñãàãäàæ, ñàíõ¿¿æèãääýã áîëîâ÷ øààðäëàãûí õýìæýýíä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõàä õ¿ðýëöäýãã¿é áºãººä õýðýãëýã÷ áîëîõ ñóðãóóëü, áàãø íàðûí ýðýëò õýðýãöýýíä áèø, ãîëäóó íèéë¿¿ëýëòýä áàðèìæààëñàí ìåõàíèçìòàéãààð ºíººã õ¿ðòýë ÿâæ èðëýý. Ò¿¿í÷ëýí ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýýíèé òºðºë, àãóóëãà, ÷àíàðò òàâèãäàõ øààðäëàãà çýðýã íü àëáàí ¸ñíû èíñòèòóò÷èëàëã¿é ÿâæ èðñýí ãýõýä áîëíî.

            ͺ㺺 òàëààñ, öîãö ÷àäàìæèä ñóóðèëñàí áîëîâñðîëûí øèíý ñòàíäàðò, 12 æèëèéí ñóðãàëòûí øèíý òºëºâëºãººã õýðýãæ¿¿ëýõ  ìýðãýæèë, àðãà ç¿éí óð ÷àäâàðûí èõýýõýí ººð÷ëºëò øààðäñàí íºð èõ àæëûí à÷ààëàë, õàðèóöëàãûã áàãø íàð ¿¿ð÷ áàéíà. Ò¿¿íýýñ ãàäíà áàãøèä áàãøëàõ ýðõ îëãîõ, ìýðãýøëèéí çýðýã îëãîõ, öàëèí õºëñèéã íýìýãä¿¿ëýõ, ñóðãàëòàä øèíý àðãà, òåõíîëîãè õýðýãæ¿¿ëýõ îð÷èí íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõ çîðèëò, ¿éë àæèëëàãàà íü òýäíèé ìýðãýæëèéí óð ÷àäâàðûí õºãæèë, ýíý õºãæëèéã õàíãàæ áàéõ ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ òîãòîëöîîíû øèíý÷ëýëòýé øóóä õîëáîîòîé þì.

            Èéìä Áîëîâñðîë, ñî¸ë, øèíæëýõ óõààíû ñàéä, Ñàíãèéí ñàéäûí õàìòàðñàí òóøààëààð áàòëàõ “Ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîí áàãà, äóíä áîëîâñðîëûí ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí áàãø, óäèðäàõ àæèëòíû ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ æóðàì”-ûí òºñºë áîëîâñðóóëàí õ¿ðãýæ áàéíà.

Æóðìûí òºñºëä ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýýíèé õ¿ðýýã òîäîòãîæ öýöýðëýã, ÅÁÑ, ÀÁÁ-ûí òºâèéí áàãø, õè÷ýýëèéí ýðõëýã÷, íèéãìèéí àæèëòàí, äýýðõ ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí çàõèðàë, ýðõëýã÷ íàð õàìðàãäàõààð òîäîðõîéëñîí.

Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëòóóäûã àíõíû áîëîí 5 áà 10 äàõü æèëäýý áàãøèëæ áóé áàãøèä çîðèóëñàí ¿íäñýí ñóðãàëò áàãø, óäèðäàõ àæèëòíû áà áàéãóóëëàãûí òóñãàé õýðýãöýýíä ¿íäýñëýñýí ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí òºñºë, õºòºëáºðèéí áîëîí ¿íäñýí ÷èã ¿¿ðãèéíõýý õ¿ðýýíä õèéõ òºðºëæñºí ñóðãàëò (êðåäèò îëãîõ áà îëãîõã¿é ãýñýí 2 õóâèëáàðòàé áàéõààð) àæëûí áàéðàí äýýðýý ìýðãýæëýý äýýøë¿¿ëýõ áàãø, óäèðäàõ àæèëòíû áèå äààõ ñóðãàëò, äýýä áîëîâñðîëòîé áàãø áà áàãø áóñ èðãýíèéã ìýðãýøèë áà ìýðãýæëýýð íü õºðâºõ ñóðãàëò ãýñýí ¿íäñýí 4 òºðºëä àíãèëæ, òóñ á¿ðèéíõ íü çîðèëãî, òóñ á¿ðä íü òàâèãäàõ øààðäëàãà, ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ýõ ¿¿ñâýð, çàðäëûí á¿òýö, íýãæèéí ºðòºã çýðãèéã òîäîðõîéëñîí.

Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ýðýëò, íèéë¿¿ëýëòèéí õàðèëöààíä îðîëöîõ ñóáúåêò¿¿äèéã òîäîðõîé áîëãîæ, ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã à/ ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéí ýðýëò õýðýãöýýíä íèéöñýí ñóðãàëòûí õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ, á/ ñàíõ¿¿æèëòèéí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ, â/ õºòºëáºðèéã áàòàëãààæóóëæ á¿ðòã¿¿ëýõ, ã/ ñóðãàëòàà ÿâóóëàõ, ä/ òàéëàí ìýäýýã ãàðãàæ ºãºõ ãýñýí 5 ¿å øàòòàéãààð çîõèîí áàéãóóëàõàä òàâèãäàõ øààðäëàãà, àëõàìóóäûã òóñ òóñ òîäîðõîéëæ, ñóðãàëòàä õàìðàãäñíûã íîòëîõ ñåðòèôèêàò îëãîõ íºõöëèéã çààñàí.

Òóõàéí áàãø àíõíû áîëîí 5 áà 10 äàõü æèëäýý õàìðàãäàõ ¿íäñýí ñóðãàëòûí çàðäàë, òºðºëæñºí áîëîí áèå äààõ ñóðãàëòûí çàðäëûí òîäîðõîé õýñãèéã òóñ òóñ   óëñûí òºñ⺺ñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýýð æóðìûí òºñºëä òóñãàñàí. ªºðººð õýëáýë, òóõàéí íýã áàãø áàãøààð àæèëëàõ á¿õèé ë õóãàöààíäàà 3 óäàà óëñûí çàðäëààð ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿íäñýí ñóðãàëòàä õàìðàãäàíà ãýñýí ¿ã. Ýõíèé æèë¿¿äýä èë¿¿ àíõààðàë òàâüæ, äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ áîäëîãî áàðüæ áàéãàà íü îäîî àæèëëàæ áàéãàà íèéò áàãøèéí 1/3 íü ýõíèé 5 æèëäýý àæèëëàæ áàéãàà çàëóó áàãø íàð áàéãàà òóë òýäíèéã øèíý ñòàíäàðò, 12 æèëèéí ñóðãàëòûí òºëºâëºãººã õýðýãæ¿¿ëýõýä íü ñèñòåìòýé, õ¿÷òýé äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ øààðäëàãà áàéíà. ̺í òºðºëæñºí ñóðãàëòûí õóâüä òóõàéí õè÷ýýëèéí æèëä á¿ñ÷èëñýí áóþó òºðºëæñºí ñóðãàëòàä íèéò 14 ìýðãýæëèéí áàãø íàðààñ ìýðãýæèë á¿ðýýð àéìàã á¿ðýýñ 2 áàãø, 8 ìýðãýæëýýð îðîí íóòãèéí ñóðãàëòàä ñóðãóóëü á¿ðýýñ 1 áàãø õàìðàãäàõààð òºëºâëºñºí áºãººä ýíý ñóðãàëòûí çàðäëûã óëñûí òºñ⺺ñ õàðèóöàõ þì. Ò¿¿í÷ëýí ñóðãóóëèóäûã èíòåðíåòýä õîëáîæ, çàéíààñ ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ áîëîìæ á¿ðäýæ áàéãààòàé õîëáîîòîéãîîð áàãø àæèë äýýðýý áèå äààí ñóðàëöàõàä øààðäàãäàõ çàðäëûã òóõàéí ñóðãóóëèéí íèéò áàãøèéí òîäîðõîé õóâèàð òîîöîæ,  ñóðãóóëèéí òºñºâò ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ çàðäàë ãýñýí ç¿éë àíãèàð òóñãóóëäàã áîëîõ øààðäëàãà óðãàí ãàð÷ áàéíà.

Òºðºëæñºí ñóðãàëòûí çàðäëûí çàðèì õýñãèéã õºòºëáºð, òºñëèéí çàðäëààñ, õºðâºõ ñóðãàëòûí çàðäëûã ñóðàëöàã÷èéí áîëîí áàéãóóëëàãààñ ãàðãàõ ñóðãàëòûí òºëáºðººñ òóñ òóñ ñàíõ¿¿æèãäýæ áàéõààð æóðìûí òºñºëä òóñãàñàí.

Ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîí áàãà äóíä áîëîâñðîëûí ñòàíäàðòûã õýðýãæ¿¿ëýõ, åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèéã 11 áîëîí 12 æèëèéí ñóðãàëòûí òîãòîëöîîíä øèëæ¿¿ëýõýä áàãø, àæèëòíû ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðòýýìæ, ÷àíàð, òýãø áîëîìæèéã õàíãàõàä ýíý æóðàì ÷óõàë õºø¿¿ðýã áîëíî.

Ýíý æóðìûí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ àæëûí õ¿ðýýíä á¿õ áàãøèéí ñóäàëãààã ìýðãýæèë àæèëëàñàí æèëýýð íü àâàõ àæèë äóóñ÷ áàéíà. Ýíý ñóäàëãààíä ¿íäýñëýí îéðûí 5 æèëèéí áàãø íàðûí ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõýä áîëîâñðîëûí óëñûí òºñ⺺ñ çàðöóóëàõ çàðäëûí õýìæýýã æèë æèëýýð òîîöîõ áîëîìæòîé áîëîõ áºãººä 2009 îíû ºãºä뺺ð 1 æèëèéí ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ çàðäëûí òîîöîîã õèéëýý. Íýã æèëä øààðäëàãàòàé çàðäëûã 2009 îíû òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéí “Áîäëîãûí øèíý÷ëýë” õýñýãò òóñãàõ ñàíàëàà õ¿ðã¿¿ëñýí áîëíî.

Áîëîâñðîë, øèíæëýõ óõààíû ÿàì

          Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ æóðàì áàòëàõ òóõàé

Áîëîâñðîëûí òóõàé õóóëèéí 28.1.2, 28.1.5, 28.1.6 äóãààð çààëòûí äàãóó “Áîëîâñðîëûí ñàëáàðûí ìàñòåð òºëºâëºãººíèé òóõàé” Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2006 îíû 192 äóãààð òîãòîîë, “¯íäýñíèé õºòºëáºð áàòëàõ òóõàé” Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2008 îíû 316 äóãààð òîãòîîëûí õî¸ðäóãààð õàâñðàëòààð áàòëàãäñàí “Ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîí áàãà, äóíä áîëîâñðîëûí áàãø áýëòãýõ, ìýðãýøèë äýýøë¿¿ëýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé òºëºâëºãºº”- íèé 3.1 äýõ çààëòûã  òóñ òóñ õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð ÒÓØÀÀÕ íü:

1. “Ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîí áàãà, äóíä áîëîâñðîëûí ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí áàãø, óäèðäàõ àæèëòíû ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ æóðàì”-ûã õàâñðàëòûí ¸ñîîð áàòàëñóãàé.

2. Æóðìûã õýðýãæ¿¿ëýõ áýëòãýëèéã ñàéòàð õàíãàæ, 2009 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íû ºäðººñ ýõëýí ìºðäñ¿ãýé.

3 Ýíýõ¿¿ æóðìûí õýðýãæèëòèéã ÷àíàðòàé çîõèîí áàéãóóëæ àæèëëàõûã Áàãà, äóíä áîëîâñðîëûí ãàçàð (Í.Ýíõáàò), Ìýðãýæëèéí áîëîâñðîëûí ãàçàð (Ð.Áàò-Ýðäýíý), Ýðäýì øèíæèëãýý, àðãà ç¿éí áàéãóóëëàãà, àéìàã, íèéñëýëèéí Áîëîâñðîëûí ãàçàð, áàãø áýëòãýäýã èõ, äýýä, ñóðãóóëü, êîëëåæ, ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýý  ¿ç¿¿ëäýã áóñàä áàéãóóëëàãà, ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîí áàãà, äóíä áîëîâñðîëûí á¿õ øàòíû ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãàä ¿¿ðýã áîëãîñóãàé.

4. Æóðìûí õýðýãæèëòýä õÿíàëò-øèíæèëãýý, ¿íýëãýý õèéæ àæèëëàõûã Ìýäýýëýë, õÿíàëò-øèíæèëãýý, ¿íýëãýýíèé ãàçàð (Ì.Áààñàíæàâ)-ò äààëãàñóãàé.

5. Áàãø, óäèðäàõ àæèëòíû ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõýä óëñûí òºñ⺺ñ çàðöóóëàõ çàðäëûã æèë á¿ðèéí áîëîâñðîëûí òºñºâò òóñãàí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâàõûã Ñàíõ¿¿, ýäèéí çàñãèéí ãàçàð (Ñ.Íàðàíöîãò)-ò äààëãàñóãàé.

6. Ýíý òóøààë ãàðñàíòàé õîëáîãäóóëàí “Æóðàì áàòëàõ, ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýã÷èéí çàðäëûí õýìæýýã òîãòîîõ òóõàé” Ãýãýýðëèéí ñàéä, Ñàíãèéí ñàéäûí 1998 îíû 62/125 äóãààð õàìòàðñàí òóøààë, “Æóðàì áàòëàõ òóõàé” Áîëîâñðîë, ñî¸ë, øèíæëýõ óõààíû ñàéäûí 2000 îíû 118 äóãààð òóøààëûã òóñ òóñ õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñóãàé.

ÑÀÉÄ                                                 ¨.ÎÒÃÎÍÁÀßР       

           

Áîëîâñðîë, ñî¸ë, øèíæëýõ óõààíû ñàéäûí

2008 îíû  ….. ä¿ãýýð ….   ñàðûí …. ºäðèéí

…..  äóãààð òóøààëûí õàâñðàëò

Ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîí áàãà, äóíä áîëîâñðîëûí ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí

áàãø, óäèðäàõ àæèëòíû ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ  æóðàì 

Íýã. Íèéòëýã ¿íäýñëýë

1.1.       Öýöýðëýã, åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëü, àëáàí áóñ áîëîâñðîëûí Ãýãýýðýë òºâ (öààøèä “ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãà” ãýõ)-èéí áàãø, õè÷ýýëèéí ýðõëýã÷, àðãà ç¿é÷, íèéãìèéí àæèëòàí, (öààøèä “áàãø” ãýõ), ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí çàõèðàë, ýðõëýã÷, (öààøèä óäèðäàõ àæèëòàí ãýõ)-íèé ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã ýíýõ¿¿ æóðìààð çîõèöóóëíà.

1.2.       Áàãø, óäèðäàõ àæèëòíû ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû çîðèëãî íü áîëîâñðîëûí õºãæëèéí ýðýëò õýðýãöýýã òóñãàñàí áîëîâñðîëûí ñòàíäàðò, ñóðãàëòûí òºëºâëºãºº, õºòºëáºðèéã ÷àíàðòàé õýðýãæ¿¿ëýõýä íü áàãø, óäèðäàõ àæèëòàíä òºð, îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãà, èðãýäèéí ç¿ãýýñ ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí ìýðãýæèë àðãà ç¿éí áîäèòîé äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ ¿íäñýí äýýð òýäíèé ìýðãýæèë, àðãà ç¿éí óð ÷àäâàðàà òàñðàëòã¿é äýýøë¿¿ëæ áàéõ òààòàé íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõýä îðøèíî.

1.3.       Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿éë ÿâö íü áîëîâñðîëûí øèíý÷ëýë, õ¿íèé íººöèéí õºãæëèéí øààðäëàãààð òîäîðõîéëîãäîõ áàãø, óäèðäàõ àæèëòíû õºãæëèéí ýðýëò õýðýãöýý, ò¿¿íèéã ÷àíàðòàé õàíãàõûí òºëººõ øóäðàãà ºðñºë人í á¿õèé ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýýíèé íèéë¿¿ëýëòèéí íýãäëèéã õàíãàõ çàð÷èìä òóëãóóðëàíà.

1.4.       Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ýðýëò, íèéë¿¿ëýëòèéí õàðèëöààíä îðîëöîõ ñóáúåêò íü íýã òàëààñ, ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîí áàãà, äóíä áîëîâñðîëûí ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí áàãø, óäèðäàõ àæèëòàí íºãºº òàëààñ, òýäýíä çîðèóëñàí ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýý ÿâóóëäàã á¿õ øàòíû ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãà, àéìàã, Áîëîâñðîëûí ýðäýì øèíæèëãýý, àðãà ç¿éí áàéãóóëëàãà, àéìàã, íèéñëýëèéí Áîëîâñðîëûí ãàçàð, áàãøèéí õºãæëèéí àñóóäëààð áîäëîãî, ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã äîòîîä, ãàäààäûí òºðèéí çàõèðãààíû  áîëîí òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãóóä, èðãýä áàéíà.

1.5.       Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëòûã à) àæëûí áàéðàí äýýðõ á) àéìàã, íèéñëýëèéí â) á¿ñèéí ã) ¿íäýñíèé ò¿âøèíä çîõèîí áàéãóóëíà.

1.6.       Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã à) ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéí ýðýëò õýðýãöýýíä íèéöñýí ñóðãàëòûí õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ, á) ñàíõ¿¿æèëòèéí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ, â) ñóðãàëòûí õºòºëáºðºº áàòàëãààæóóëæ á¿ðòã¿¿ëýõ, ã) ñóðãàëò ÿâóóëàõ, ä) òàéëàí ìýäýýã ãàðãàæ ºãºõ ãýñýí 5 ¿å øàòòàéãààð çîõèîí áàéãóóëíà.

Õî¸ð. Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëòûí òºðë¿¿ä, òýäãýýðèéí çîðèëãî

2.1.       Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëò íü áàãø, óäèðäàõ àæèëòíû òîãòâîðòîé õºãæëèéã äýìæèõ àëáàí ¸ñíû òîãòîëöîî áîëîõ àíõíû áîëîí 5, 10 äàõü æèëäýý áàãøèëæ áóé áàãøèä çîðèóëñàí ¿íäñýí ñóðãàëò (öààøèä ¿íäñýí ñóðãàëò ãýõ), áàãø, óäèðäàõ àæèëòíû áà ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí õýðýãöýýíä ñóóðèëñàí òºñºë, õºòºëáºðèéí áîëîí ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí ¿íäñýí ÷èã ¿¿ðãèéí õ¿ðýýíä õèéãäýõ òºðºëæñºí ñóðãàëò (öààøèä òºðºëæñºí ñóðãàëò ãýõ), àæëûí áàéðàíäàà ìýðãýæëýý äýýøë¿¿ëýõ áàãø, óäèðäàõ àæèëòíû áèå äààñàí ñóðãàëò (öààøèä áèå äààõ ñóðãàëò ãýõ) ãýñýí òºðºëòýé áàéíà.

2.2.       Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ òºðºëæñºí ñóðãàëò íü êðåäèòòýé, êðåäèòã¿é ãýñýí õî¸ð õýëáýðòýé áàéõ áºãººä Áîëîâñðîëûí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé òóøààëààð áàòàëñàí áàãö öàã òîîöîõ æóðìûí äàãóó êðåäèòèéã òîîöíî.

2.3.       Àíõíû  æèëäýý áàãøèëæ áóé áàãøèéí ¿íäñýí ñóðãàëòûí çîðèëãî íü øèíý áàãøèéã áàãø áýëòãýõ ñóðãóóëüä ýçýìøñýí îíîë, àðãà ç¿éí ìýäëýã, ÷àäâàðàà ñóðãóóëü, öýöýðëýãèéí áîäèò àìüäðàëòàé õîëáîõ àðãà áàðèë îëãîõ, ñóðãóóëü áîëîí ñóðãàëòûí îð÷èíä äàñãàõ, ñóðàã÷, ýöýã ýõ, ñóðãóóëèéí óäèðäëàãà, áàãø íàðòàé õàðèëöàõàä ãàð÷ áîëçîøã¿é áýðõøýýëèéã øèéäâýðëýõ, áàãøèéí àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëîëòîä çààñàí ¿íäñýí ÷èã ¿¿ðýã, ãîë ¿éë àæèëëàãààã õýðýãæ¿¿ëýõ, õºäºëìºðèéí ãýðýý áàéãóóëàõ çýðýã ýðõ ç¿éí õàðèëöààíä îðîëöîõ, áàãøèéí ¸ñ ç¿éã ñàõèõ, áèå äààæ ñóðàëöàõ, áóñàäòàé õàìòðàí àæèëëàõàä çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ÷àäâàð ýçýìø¿¿ëæ, òýäíèéã áàãøèéí àæèëä çºâ çàëæ ÷èãë¿¿ëýõýä îðøèíî. Ýíý ñóðãàëò íü áàãøëàõ ýðõ îëãîõîä òàâèãäàõ çàéëøã¿é øààðäëàãûí íýã áàéíà.

2.4.       Òàâ äàõü æèëäýý áàãøèëæ áóé áàãøèéí ¿íäñýí ñóðãàëòûí çîðèëãî íü áîëîâñðîëûí ñòàíäàðòûã õýðýãæ¿¿ëýõ, ººðèé㺺 õºãæ¿¿ëýõ, ñóðàã÷, ýöýã ýõ, áóñàä áàãø íàðòàé õàìòàð÷ àæèëëàõ ÿâöäàà õóðèìòëóóëñàí òóðøëàãà áîëîí áàãøëàõ àæëûí ÿâöàä øèíýýð ¿¿ññýí õýðýãöýýíä íü òóëãóóðëàí åðºíõèé áîëîí ìýðãýæëèéí äèäàêòèê, ñóðãàëòûí áîëîí ñóðãóóëèéí ìåíåæìåíòèéí îíîë àðãà ç¿é, ïðàêòèê ìýäëýãèéã íü ã¿íçãèéð¿¿ëýí áàãøëàõ ÷àäâàðûã íü õºãæ¿¿ëæ, öààøèä áèå äààæ ñóðàëöàõ àðãà áàðèëûã íü õºãæ¿¿ëýõýä ÷èãëýíý.

2.5.       Àðàâ äàõü æèëäýý áàãøèëæ áóé áàãøèéí ¿íäñýí ñóðãàëòûí çîðèëãî íü àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëîëòîä òóñãàãäñàí ¿íäñýí ÷èã ¿¿ðýã, ãîë ¿éë àæèëëàãààã õýðýãæ¿¿ëýõ ÿâöäàà õóðèìòëóóëñàí ìýäëýã ÷àäâàð, òóðøëàãàà áóñàäòàé õóâààëöàõ, áóñäààñ ñóðàëöàõ áîëîìæ îëãîõ, òóõàéí ìýðãýæëèéíõ íü áîëîí åðºíõèé äèäàêòèêèéí øèíý îíîë, àðãà ç¿éã òàíèëöóóëàõ, ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé îð÷èí ¿åèéí àðãà ç¿é, çºâëºí òóñëàõ àðãà áàðèë ýçýìø¿¿ëýõýä ÷èãëýíý.

2.6.       Êðåäèòòýé òºðºëæñºí ñóðãàëòûí çîðèëãî íü áàãø, óäèðäàõ àæèëòàíä òýäíèé àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëîëòîä òóñãàãäñàí ¿íäñýí ÷èã ¿¿ðýã, ãîë ¿éë àæèëëàãààíû àëü íýãòýé íü, ýñâýë ººðò íü õàìààðàõ øèíæëýõ óõààíòàé õîëáîîòîé òîäîðõîé ÷àäâàðûã ýçýìø¿¿ëýõýä ÷èãëýíý. Ýíý ñóðãàëò íü áàãøèä ìýðãýæëèéí çýðýã îëãîõ àñóóäàëä õàìààðíà.

2.7.       Êðåäèòã¿é òºðºëæñºí ñóðãàëòûí çîðèëãî íü áîëîâñðîëûí ººð÷ëºëò øèíý÷ëýë, áàãø, óäèðäàõ àæèëòíû õºãæèë, ìåíåæìåíòèéí áîëîí áîëîâñðîëûí îíîë, ïðàêòèêèéí òóëãàìäñàí àñóóäëóóä, õóóëü ýðõ ç¿é, øèíæëýõ óõààí, òàíèí ìýäýõ¿é çýðýã îëîí òàëûí øèíý ìýäýýëýë àâàõ, ìýäëýã ýçýìø¿¿ëýõýä ÷èãëýíý.

2.8.       Áàãø, óäèðäàõ àæèëòíû áèå äààõ ñóðãàëòûí çîðèëãî íü òýä àæëàà ÷àíàðòàé ã¿éöýòãýæ, á¿òýýë÷ýýð àæèëëàõûí òóëä øèíý ìýäýýëýë îëæ àâàõ, áîëîâñðóóëàõ, àøèãëàõàä õýðýãöýýòýé äýâøèëòýò àðãà áàðèë, øèíý òåõíîëîãè, ãàäààä õýë ýçýìøèõýä ÷èãëýíý.

Ãóðàâ. Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëòàä òàâèãäàõ øààðäëàãà,

ñóðãàëòûí õºòºëáºðºº õÿíóóëæ, áàòëóóëàõàä á¿ðä¿¿ëýõ ìàòåðèàë

3.1.       Ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãàä àæèëëàæ áàéãàà áàãø, óäèðäàõ àæèëòàí á¿ð ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿íäñýí ñóðãàëòàä õàìðàãäàíà.

3.1.1.  Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿íäñýí ñóðãàëòûí àíõíû æèëèéí áàãøèéí ñóðãàëòûã 10 õîíîã, 5 äàõü æèëèéí áàãøèéí ñóðãàëòûã 14 õîíîã, 10 äàõü æèëèéí áàãøèéí ñóðãàëòûã 21 õîíîãèéí õóãàöààòàéãààð àëü áîëîõ õè÷ýýëèéí æèëèéí óëèðëûí àìðàëòûí ¿åèéã òîõèîëäóóëàí òóñ òóñ çîõèîí áàéãóóëíà.

3.1.2.  ¯íäñýí ñóðãàëò íü ìýðãýæëèéí çýðýã îëãîõ êðåäèòèéí òºðºëæñºí áîëîí áàãøëàõ ýðõ îëãîõ õºðâºõ ñóðãàëòûã îðëîõã¿é.

3.2.       Àíõíû áîëîí 5, 10 äàõü æèëäýý ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿íäñýí ñóðãàëòàä õàìðàãäàõ áàãøèä äàðààõ øààðäëàãà òàâèãäàíà. ¯¿íä:

3.2.1.  Àíõíû æèëäýý àæèëëàæ áàéãàà áàãøààñ áóñàä íü áàãøëàõ ýðõòýé áàéõ

3.2.2.  5 áà 10 æèëèéí ñóðãàëòàä õàìðàãäàõ áàãø íü ýíý õóãàöààíä ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãàä áàãø, óäèðäàõ àæèëòíààð òàñðàëòã¿é àæèëëàñàí áàéõ  

3.3.       Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ á¿õ òºðëèéí ñóðãàëòûí õºòºëáºðò äàðààõ íèéòëýã øààðäëàãà òàâèãäàíà. ¯¿íä:

3.3.1.  Ñóðãàëòûí õºòºëáºð íü ýíýõ¿¿ æóðìûí õî¸ðäóãààð á¿ëýãò òîäîðõîéëñîí çîðèëãûã õýðýãæ¿¿ëýõýä ÷èãëýñýí áàéõ

3.3.2.  Òóõàéí ñóðãàëòûí çîðèëòîò á¿ëãèéã çààæ, òýäíèé ýðýëò õýðýãöýýíä íèéö¿¿ëýí ñóðãàëòûí õýðýãöýý, ¿íäýñëýëèéã òîäîðõîéëñîí áàéõ

3.3.3.  Ñóðãàëò íü áàãø, óäèðäàõ àæèëòíû àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëòîä çààñàí ÷èã ¿¿ðýã, ¿íäñýí çîðèëò, ãîë ¿éë àæèëëàãààã ã¿éöýòãýõýä øààðäëàãàòàé ìýäëýã ÷àäâàðò ¿íäýñëýñýí àãóóëãà, íýðòýé áàéõ

3.3.4.  Ñóðãàëòûí àãóóëãà íü çîðèëòîò á¿ëãèéíõýý ìýðãýæèë, àðãà ç¿éí õºãæëèéí õýðýãöýý, òóõàéí òºðëèéí ñóðãàëòûí çîðèëãîä íèéöñýí áàéõûí çýðýãöýý áàãøèä ñîíãîëò õèéõ, ñîíèðõñîí àñóóäëàà ã¿íçãèéð¿¿ëýí ñóäëàõ áîëîìæ îëãîñîí áàéõ

3.3.5.  Ñóðãàëòûí àðãà ç¿é íü îðîëöîã÷äûí ìýäëýã ÷àäâàð, òóðøëàãà, õàíäëàãûã õ¿íäýòãýñýí, òýäãýýðò òóëãóóðëàñàí áàéõ

3.3.6.  Ñóðãàëòûí õºòºëáºðò àíãè òàíõèìûí ñóðãàëòààñ ãàäíà òýðã¿¿í òóðøëàãàòàé òàíèëöàõ àÿëàë, äàäëàãà òóðøèëò, ñóäàëãàà øèíæèëãýý çýðýã ¿éë àæèëëàãààã òóñãàñàí áàéõ.

3.3.7.  Ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéí íýð, çîðèëãî, àãóóëãà, õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà íü ýçýìøèõ¿éí ¿å øàòóóäûí àëü íýãýíä áóþó á¿õýëä íü õàðãàëçàæ, ¿íýëæ, îíîøëîõ áîëîìæòîé áàéõ

3.3.8.  Ñóðãàëò ÿâóóëàõ áàéðøèë, õóãàöàà, ñóðãàëòûí çàðäëûí á¿òýö, õýìæýý, íèéò ºðòºã, ñàíõ¿¿æèëòèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã òîäîðõîéëñîí áàéõ

3.3.9.  Çàéíû ñóðãàëòûí äýâøèëòýò àðãà, òåõíîëîãè, ýëåêòðîí õýðýãëýãäýõ¿¿í, òýäãýýðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ îð÷èí íºõöºëä òàâèãäàõ øààðäëàãà íü òîäîðõîé áàéõ

3.3.10.               Ñóðãàëòàä õýðýãëýãäýõ áîëîí áèå äààí ñóäëàõ íîì, ñóðãàëòûí õýðýãëýãäýõ¿¿íèé æàãñààëò, õàÿã, àøèãëàõ õóóäàñíû äóãààð òîäîðõîé áàéõ

3.3.11.               Ñóðàëöàã÷èéí ñóðãàëòààð ýçýìøñýí ìýäëýã, ÷àäâàð áà ñóðãàëòûí ¿ð ä¿íã áîäèòîîð ¿íýëýõ ¿éë àæèëëàãààíû ãðàôèê, àðãà, õýëáýð òîäîðõîé áàéõ,

3.3.12.               Ñóðãàëò ÿâóóëàõ ñóðãàã÷ áàãøèéí áàãèéí ãèø¿¿äèéã òàíèëöóóëñàí áàéõ

3.4.       Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëò ÿâóóëàõ ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãà íü ñóðãàëòûí õºòºëáºðºº õÿíóóëæ, áàòëóóëàõäàà äàðààõ áè÷èã áàðèìòûã á¿ðä¿¿ëíý. ¯¿íä:

3.4.1.  Õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòàíä õàíäàí ñóðãàëòûí õºòºëáºðºº õÿíóóëàí ìàãàäëóóëæ, ñóðãàëò ÿâóóëàõ çºâøººðºë õ¿ññýí àëáàí ¸ñíû õ¿ñýëò

3.4.2.  Ñóðãàëòûí òàíèëöóóëãà  (çîðèëòîò á¿ëýã, ìîäóëèéí íýð, ñóðãàëò ÿâóóëàõ õýðýãöýý, ¿íäýñëýë, çîõèîí áàéãóóëàëòûí àðãà õýëáýð, ºðòºã, çàðäàë, ñàíõ¿¿æèëò, êðåäèòèéí ñóðãàëò áîë êðåäèòèéí õýìæýý ãýõ ìýò)

3.4.3.  Ñóðãàëòûí õºòºëáºð (ñóðãàëòûí çîðèëãî, àãóóëãà, õýëáýð, àðãà ç¿é, õýðýãëýãäýõ¿¿í, ¿íýëãýý)

3.4.4.  Ñóðãàëòûí òºëºâëºãºº (õè÷ýýëèéí ñýäâ¿¿ä, íèéò öàã, ¿¿íýýñ ëåêö ìýäýýëýë, ñåìèíàð äàäëàãà, áèå äààëòàä íîãäîõ öàã)

3.4.5.  Õè÷ýýëèéí ºäºð á¿ðèéí òºëºâëºãºº (ºäºð, öàã õóãàöàà, ñýäýâ àãóóëãà, õè÷ýýë óäèðäàõ áàãøèéí íýð)

3.4.6.  Ñóðãàëò ÿâóóëàõ áàãø íàðûí òàíèëöóóëãà (îâîã íýð, òºãññºí ñóðãóóëü, ìýðãýæèë, áîëîâñðîëûí çýðãèéí äèïëîì áóþó ìýðãýæëèéí çýðãèéí ¿íýìëýõèéí äóãààð, áóñàä)

3.4.7.  Ñóðãàëòàä îðîëöîã÷äûí á¿ðòãýë (îâîã íýð, õ¿éñ, ðåãèñòðèéí äóãààð, àæëûí ãàçàð, àëáàí òóøààë, òóõàéí ñóðãàëòààñ îëãîñîí õàâñðàëò äèïëîì, áàòëàìæ, ãýð÷èëãýýíèé äóãààð)

3.4.8.  Ñóðãàëòàä îðîëöîã÷äîä áàòëàìæ, ãýð÷èëãýý îëãîõ òîõèîëäîëä ò¿¿íèé çàãâàð (ñóðãàëò ÿâóóëñàí áà ñóðãàëò çºâøººðñºí áàéãóóëëàãûí ëîãî, ãýð÷èëãýýíèé äóãààð îâîã íýð, îí, ñóðãàëòûí íýð, ñóäàëñàí õè÷ýýë¿¿äèéí íýð, öàã, åðºíõèé ¿íýëãýý, õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãóóäûí íýð, òýìäýã, ñóðãàëò ÿâàãäñàí ãàçàð îí, ñàð ºäºð, á¿ðòãýëèéí äóãààð)

ĺðºâ. Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëòûí ñàíõ¿¿æèëò, çîõèîí áàéãóóëàëò

4.1.       Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëòûí çàðäàë äàðààõ ýõ ¿¿ñâýðýýñ ñàíõ¿¿æíý. ¯¿íä:

4.1.1.  ¯íäñýí ñóðãàëòûí àíõíû æèëèéí, 5, 10 äàõü æèëäýý àæèëëàæ áàéãàà áàãø íàðûí ñòàòèñòèê ñóäàëãàà, òóõàéí ñóðãàëòûí íýã ñóðàëöàã÷èä íîãäîõ çàðäëûã ¿íäýñëýí òîîöñîí óëñûí òºñºâ

4.1.2.  Òºðºëæñºí ñóðãàëòûí çàðäëûã ßàì, àéìàã, íèéñëýëèéí Áîëîâñðîëûí ãàçàð, ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ýðõ á¿õèé áóñàä áàéãóóëëàãààñ òóõàéí æèëä çîõèîí áàéãóóëàõààð áàòàëñàí ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ òºëºâëºãººã ¿íäýñëýí òºñºâëºñºí áîëîâñðîëûí óëñûí òºñºâ, òºñºë, õºòºëáºð, õàíäèâ òóñëàìæ, ñóðàëöàã÷èéí ñóðãàëòûí òºëáºð

4.1.3.  Áèå äààõ ñóðãàëòûí çàðäëûã òóõàéí æèëèéí óëñûí òºñ⺺ñ ñóðãóóëü, öýöýðëýãò õóâààðèëàõ ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ çàðäàë

4.2.       ¯íäñýí ñóðãàëòûí çàðäëûã äàðààõ áàéäëààð òºñºâëºæ, ñàíõ¿¿æ¿¿ëíý. ¯¿íä:

4.2.1.  ¯íäñýí ñóðãàëòûí çàðäëûã íýã ñóðàëöàã÷èä íîãäîõ çàðäëààð òºñºâëºæ, ñàíõ¿¿æ¿¿ëíý. Ýíý çàðäàë íü ñóðãàëòûí òºëáºð, óíàà, òîìèëîëòûí çàðäëààñ á¿ðäýíý.

4.2.2.  Ñóðãàëòûí òºëáºðò õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ, ìàãàäëàí èòãýæìëýõ àæëûí çàðäàë, ñóðãàã÷ áàãøèéí àæëûí õºëñ, ñóðãàëòûí õýðýãëýãäýõ¿¿í, áè÷èã õýðãèéí çàðäàë, ñóðãàëòàä õàìðàãäñàíûã ãýð÷ëýõ áàòëàìæ õýâëýõ çàðäàë òóñ òóñ áàãòàíà.

4.2.3.  Ñóðãàëòûí õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ, ìàãàäëàí øèíæèõ çàðäëûã ñóðàõ áè÷èã çîõèîã÷èä áà øèíæýý÷äýä îëãîæ áóé òóõàéí ¿åèéí çàõ çýýëèéí äóíäàæ æèøãýýð òîîöíî.

4.2.4.  Ñóðãàëòàä îðîëöîã÷èéí àéìãààñàà òóõàéí á¿ñ áà íèéñëýëä çîð÷èõ, ñóðãàëò íü ñóðãóóëü, àéìàã, á¿ñýä çîõèîí áàéãóóëàãäàõ òîõèîëäîëä ñóðãàã÷ áàãøèéí óíàà, òîìèëîëòûí çàðäëûã òóõàéí ¿åä ìºðäºæ áóé áàòàëãààæñàí æèøãýýð òîîöíî.

4.2.5.  Ñóðãàëòàä îðîëöîæ áóé õóãàöààíä íü îðîëöîã÷äîä àæèëëàæ áóé áàéãóóëëàãààñ íü öàëèíòàé ÷ºëºº îëãîíî.

4.3.       Êðåäèò îëãîõ òºðºëæñºí ñóðãàëòûí òºëáºðèéã òóõàéí ¿åèéí çàõ çýýëèéí æèøãýýð áàðèìæààëàí òîîöîæ, ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ áà áà ¿éë÷ëýã÷ òàëóóäûí çºâøèëöëèéí ¿íäñýí äýýð òîãòîîíî.

Òàâ. Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëòûí çîõèîí áàéãóóëàëò

5.1.       Çîðèëòîò á¿ëã¿¿äèéí ýðýëò õýðýãöýýíä íèéöñýí ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéã äàðààõ ñóáüåêò¿¿ä áîëîâñðóóëíà. ¯¿íä:

5.1.1.  Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿íäñýí ñóðãàëòûí àíõíû æèëèéí áàãøèéí ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéã àéìàã, íèéñëýëèéí Áîëîâñðîëûí ãàçðûí ìýðãýæèë, àðãà ç¿éí çºâëºë, 5 áà 10 äàõü æèëèéí áàãøèéí ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéã Áîëîâñðîëûí ìýðãýæèë àðãà ç¿éí òºâ áàéãóóëëàãà, áàãø áýëòãýäýã èõ, äýýä ñóðãóóëü, êîëëåæ, ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ ýðõ á¿õèé áóñàä áàéãóóëëàãà òóñ òóñ áîëîâñðóóëíà.

5.1.2.  Áàãø, óäèðäàõ àæèëòíû êðåäèòã¿é òºðºëæñºí ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéã ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýý ÿâóóëäàã á¿õ áàéãóóëëàãà, èðãýä áîëîâñðóóëíà.

5.1.3.  Àæëûí áàéðàí äýýðýý áèå äààí ñóðàëöàõ ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéã ººðèéí õýðýãöýý, ñàíàëäàà òóëãóóðëàí òóõàéí áàãø, Çààõ àðãûí íýãäýëòýéãýý, óäèðäàõ àæèëòàí Áîëîâñðîë, ñî¸ëûí ãàçàðòàé õàìòðàí áîëîâñðóóëíà.

5.2.       Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéã äàðààõ áàéäëààð áàòàëãààæóóëæ á¿ðòãýíý.¯¿íä:

5.2.1.  Åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëüä 5 áà 10 äàõü æèëäýý áàãøèëæ áàéãàà áàãøèéí ¿íäñýí áîëîí êðåäèò îëãîõ òºðºëæñºí ñóðãàëòûí õºòºëáºð¿¿ä òóñ òóñ ìàãàäëàí øèíæèëãýýíä îðæ, áàòàëãààæèí á¿ðòãýãäñýí áàéíà.

5.2.2.   Áóñàä ñóðãàëòûí õºòºëáºð ìàãàäëàí øèíæèëãýýíä îðîõã¿éãýýð òóõàéí áàéãóóëëàãûí äàðãà (çàõèðàë)-ûí øèéäâýðýýð áàòàëãààæíà.

5.2.3.  ¯íäñýí áîëîí êðåäèò îëãîõ òºðºëæñºí ñóðãàëòûí õºòºëáºð áîëîâñðóóëñàí áàéãóóëëàãà, áàã õàìòëàã õºòºëáºðºº áèò¿¿ìæëýí, æèë á¿ðèéí 3 äóãààð ñàðä áàãòààæ áîëîâñðîëûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà (öààøèä ÿàì ãýõ) áóþó ò¿¿íýýñ õºòºëáºðèéã ìàãàäëàí øèíæëýõ, á¿ðòãýõ, áàòàëãààæóóëàõ, ñóðãàëòûí ìåíåæìåíò õèéõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ ýðõ îëãîñîí áàéãóóëëàãà (öààøèä ýðõ øèëæñýí áàéãóóëëàãà ãýõ)-ä èð¿¿ëíý.

5.2.4.  Áîëîâñðîëûí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé òóøààëààð òîìèëîãäñîí øèíæýý÷èä íü ÿàì (ýðõ øèëæñýí áàéãóóëëàãà)-íä èð¿¿ëñýí äýýðõ õºòºëáºð¿¿äýä ýíýõ¿¿ æóðìûí 3.3-ò çààñàí íèéòëýã áîëîí ñóðãàëòûí òºðºë á¿ðò òàâèõ òóñãàé øààðäëàãûã ¿íäýñëýí ìàãàäëàí øèíæèëãýý õèéæ, ä¿ãíýëò ãàðãàíà.

5.2.5.  Øèíæýý÷äèéí ä¿ãíýëòèéã ¿íäýñëýí ÿàì (ýðõ øèëæñýí áàéãóóëëàãà) íü ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ¿íäñýí ñóðãàëòûí õºòºëáºð¿¿äýýñ íýãèéã, õàðèí êðåäèò îëãîõ òºðºëæñºí ñóðãàëòûí õºòºëáºð¿¿äýýñ øààðäëàãà õàíãàñàí õºòºëáºð¿¿äèéã øàëãàðóóëæ, æèë á¿ðèéí 5 äóãààð ñàðä áàãòààí áàòàëãààæóóëæ, á¿ðòãýíý.

5.2.6.  Êðåäèòã¿é òºðºëæñºí áîëîí áèå äààõ ñóðãàëòûã ýíýõ¿¿ æóðìûí Õàâñðàëò 3à,á-èéí äàãóó àéìàã, íèéñëýëèéí Áîëîâñðîëûí ãàçàðò á¿ðòãýæ, òóõàéí îíû 10 äóãààð ñàðä áàãòààí ÿàì (ýðõýý øèëæñýí áàéãóóëëàãà)-ä èð¿¿ëíý.

5.3.       Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëòûã äàðààõ áàéäëààð çîõèîí áàéãóóëíà. ¯¿íä:

5.3.1.  Ñóðãàëòûí õºòºëáºð íü áàòàëãààæèæ, á¿ðòãýãäñýíèé äàðàà ÿàì (ýðõ øèëæñýí áàéãóóëëàãà), àéìàã, íèéñëýëèéí Áîëîâñðîëûí ãàçàð íü äàðààãèéí æèëä ÿâàãäàõ ñóðãàëòûí íýð, õóãàöàà, áàéðøèë, ñóðãàëò ÿâóóëàõ áàéãóóëëàãà, áàã õàìòëàãûí íýðèéã òóõàéí æèëèéí 5 äóãààð ñàðä áàãòààí íèéòýä ìýäýýëíý.

5.3.2.  Àíõíû áîëîí 5 áà 10 äàõü æèëèéí áàãøèéí ¿íäñýí ñóðãàëòûã õºòºëáºð íü øàëãàð÷ á¿ðòãýãäñýí ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãà, áàã õàìòëàã íü ÿàì (ýðõýý øèëæñýí áàéãóóëëàãà)-òàé ãýðýý áàéãóóëæ, òóñ òóñûí ñóðãàëòàà çîõèîí áàéãóóëíà.

5.3.3.  Àíõíû æèëèéí áàãøèéí ¿íäñýí ñóðãàëòûã àéìàã, íèéñëýëä, 5 áà 10 äàõü æèëèéí áàãøèéí ñóðãàëòûã òóõàéí æèëèéí ñóðàëöàã÷äûí ìýðãýæèë, òîî, áàéðøëààñ õàìààð÷ á¿ñèéí ýñâýë, òºâëºðñºí ñóðãàëòûí àëü íýã õýëáýðýýð çîõèîí áàéãóóëíà.

5.3.4.  Êðåäèòã¿é òºðºëæñºí ñóðãàëòûã 5.2.2-ò çààñíû äàãóó áàòàëãààæñàí õºòºëáºðººð  êðåäèòòýé òºðºëæñºí ñóðãàëòûã 5.2.3, 5.2.4-ò çààñíû äàãóó áàòàëãààæèæ á¿ðòãýãäñýí õºòºëáºðººð òóñ òóñ õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãà, áàã õàìòëàãóóä çîõèîí áàéãóóëíà.

5.3.5.  Áèå äààõ ñóðãàëòûã 5.2.2-ò çààñíû äàãóó áàòàëãààæñàí õºòºëáºðººð õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãà, õ¿ì¿¿ñ íü ÿâóóëíà.

5.4.       Ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëòûí ¿ð ä¿íã äàðààõ áàéäëààð òàéëàãíàíà. ¯¿íä:

5.4.1.  Ñóðãàëò ÿâóóëñàí áàéãóóëëàãà, áàã õàìòëàã íü ¿íäñýí ñóðãàëòûí òàéëàíã ýíý æóðìûí Õàâñðàëò 1, êðåäèò îëãîõ òºðºëæñºí ñóðãàëòûí òàéëàíã Õàâñðàëò 2-ûí äàãóó òóñ òóñ ãàðãàæ, ýðõ á¿õèé àëáàí òóøààëòíààð áàòàëãààæóóëàí òóõàéí îíû 10 äóãààð ñàðä áàãòààí àëáàí òîîòîîð áîëîí “ýëåêòðîí” õýëáýðýýð ÿàì (ýðõ øèëæñýí áàéãóóëëàãà)-ä èð¿¿ëíý.

5.4.2.  Àéìàã, íèéñëýëèéí Áîëîâñðîëûí ãàçàð íü àíõíû æèëèéí áàãøèéí ¿íäñýí ñóðãàëò áîëîí òóõàéí àéìàãò çîõèîí áàéãóóëñàí òºðºëæñºí ñóðãàëòóóäûí òàéëàíã íýãòãýæ, òóõàéí îíû 10 äóãààð ñàðä áàãòààí ÿàì (ýðõýý øèëæñýí áàéãóóëëàãà)-ä èð¿¿ëíý.

5.4.3.  ¯íäñýí ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëñàí áàéãóóëëàãà, áàã õàìòëàã íü ÿàì (ýðõ øèëæñýí áàéãóóëëàãà)-òàé õàìòðàí õîëáîãäîõ ñóðãàëòûí òàéëàíãàà òóõàéí îíäîî áàãòààí ÿàìíû “Íýãæèéí äàðãà íàðûí õóðàë”-ä òàéëàãíàíà.

5.5.       ¯íäñýí áîëîí êðåäèòòýé òºðºëæñºí ñóðãàëòàä õàìðàãäàæ, õºòºëáºðèéí àãóóëãûã ä¿¿ðãýñýí áàãøèä óëñûí íýãäñýí á¿ðòãýëòýé áàòëàìæ, ãýð÷èëãýý îëãîíî. Áàòëàìæ áà ãýð÷èëãýýíèé çàãâàðûã ÿàì áàòëàíà.

5.6.        Áàòëàãäñàí çàãâàðûí äàãóó áàòëàìæ õýâë¿¿ëæ îëãîõ àæëûã òóõàéí ñóðãàëòûã ÿâóóëñàí áàéãóóëëàãà õàðèóöàí ã¿éöýòãýíý.

5.7.       Áàãøèéí õºãæëèéã äýìæñýí ¿íäýñíèé õýìæýýíèé òºñºë, õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ öóâðàë ñóðãàëòàä õàìðàãäàæ, òóðøèëò ÿâóóëàõ, ñóäàëãàà õèéõ, ñóðãàëòûí õºòºëáºð áà õýðýãëýãäýõ¿¿í áîëîâñðóóëàõ, ñóðãàëò ÿâóóëàõ çýðýã öîãö ¿éë àæèëëàãààíä òîäîðõîé ¿¿ðýã õ¿ëýýí òîãòâîðòîé àæèëëàæ, ñóðãóóëü, îðîí íóòãèéíõàà áàãø íàðûí ìýðãýæëèéã äýýøë¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíä áîäèòîé õóâü íýìýð îðóóëàõ ÷àäâàð ýçýìøñýí áàãø, óäèðäàõ àæèëòàíä ìýðãýøñýí ÷èãëýëýýðýý ñóðãóóëü, îðîí íóòàã, ¿íäýñíèé àëü ÷ ò¿âøèíä ñóðãàëò ÿâóóëàõ “Ñóðãàã÷ áàãø”-èéí ýðõèéã áàòàëãààæóóëñàí ãýð÷èëãýý îëãîíî.

5.8.       ßàì (ýðõ øèëæñýí áàéãóóëëàãà)-íä òóõàéí òºñºë, õºòºëáºðèéí ìåíåæåð¿¿äýýñ èð¿¿ëñýí áàãøèéí õºãæëèéí ÷èãëýëýýð õèéñýí ¿éë àæèëëàãààíû òîâ÷ òàéëàí, ñóðãàëòûí õºòºëáºð¿¿ä, îðîëöîã÷äûí íýðñ, ãýð÷èëãýý õýâë¿¿ëýõ çàðäëûí áàòàëãààæñàí òºñºâ á¿õèé ìàòåðèàëûã ¿íäýñëýí áàãø, óäèðäàõ àæèëòàíä ñóðãàã÷ áàãøèéí ãýð÷èëãýýã îëãîíî.

5.9.       Ñóðãàã÷ áàãøèéã áàòëàìæèëñàí ãýð÷èëãýý íü 5 æèëèéí õóãàöààíä õ¿÷èíòýé áàéíà.

---------- î Î î ----------

ÕÀÂÑÐÀËÒ 1 (à, á, â)

¯íäñýí ñóðãàëò ÿâóóëñàí òóõàé ìýäýý òàéëàí

. … îí …. ñàð …. ºäºð

·  Ñóðãàëòûí íýð (à-1,á-5,â-10 äàõü æèëèéí àëü ñóðãàëò áîëîõ)

·  Ñóðãàëò ÿâóóëñàí áàéãóóëëàãà, áàã

·  Ñóðãàëò ÿâóóëñàí ãàçàð, áàéðøèë

·  Ñóðãàëò ÿâóóëñàí õóãàöàà

·  Íèéò îðîëöîã÷äûí òîî

·  Ñóðãàëòûí íèéò òºñºâ

·  Ñóðãàëòûí íèéò çàðäàë

·  Áóñàä

Ñóðãàëòàä îðîëöñîí áàãø íàðûí ñóäàëãàà

¹	Îâîã íýð	Ðåãèñòðèéí äóãààð	Õ¿éñ	Íàñ	Ìýðãýæèë	Àæëûí ãàçàð	Áîëîâñðîëûí çýðýã	Ìýðãýæëèéí çýðýã	Áàòëàìæèéí äóãààð
1
2
3

Ñóðãàëò ÿâóóëñàí áàéãóóëëàãà (áàãèéí)-ûí ìåíåæåð --------------------------------    (îâîã íýð ------------------------------------------------)

       ãàðûí ¿ñýã, òàìãà òýìäýã
ÕÀÂÑÐÀËÒ 2                                                           Êðåäèò îëãîõ òºðºëæñºí ñóðãàëòûí ìýäýý òàéëàí

. … îí …. ñàð …. ºäºð

·  Ñóðãàëòûí íýð

·  Êðåäèòèéí õýìæýý

·  Ñóðãàëò ÿâóóëñàí áàéãóóëëàãà, áàã

·  Ñóðãàëò ÿâóóëñàí ãàçàð, áàéðøèë

·  Ñóðãàëò ÿâóóëñàí õóãàöàà

·  Íèéò îðîëöîã÷äûí òîî

·  Ñóðãàëòûí íèéò òºñºâ

·  Ñóðãàëòûí íèéò çàðäàë

·  Áóñàä

Ñóðãàëòàä îðîëöñîí áàãø íàðûí ñóäàëãàà

¹	Îâîã íýð	Ðåãèñòðèéí äóãààð	Õ¿éñ	Íàñ	Ìýðãýæèë	Àæëûí ãàçàð	Áîëîâñðîëûí çýðýã	Ìýðãýæëèéí çýðýã	Ãýð÷èëãýýíèé äóãààð
1
2
3

Ñóðãàëò ÿâóóëñàí áàéãóóëëàãà (áàãèéí)-ûí ìåíåæåð  -----------------------------  (îâîã íýð   -----------------------------------------------)

                               

                                                                                                        ãàðûí ¿ñýã, òàìãà òýìäýã
ÕÀÂÑÐÀËÒ 3 à,á                            Êðåäèò ¿ë îëãîõ òºðºëæñºí áîëîí áèå äààõ ñóðãàëòûí ìýäýý òàéëàí

. … îí …. ñàð …. ºäºð

·  Ñóðãàëòûí íýð (à-êðåäèòã¿é òºðºëæñºí, á-áèå äààõ ñóðãàëòûí àëü íü áîëîõ)

·  Ñóðãàëò ÿâóóëñàí áàéãóóëëàãà, áàã

·  Ñóðãàëò ÿâóóëñàí ãàçàð, áàéðøèë

·  Ñóðãàëò ÿâóóëñàí õóãàöàà

·  Íèéò îðîëöîã÷äûí òîî

·  Ñóðãàëòûí íèéò òºñºâ

·  Ñóðãàëòûí íèéò çàðäàë

·  Áóñàä

Ñóðãàëòàä îðîëöñîí áàãø íàðûí ñóäàëãàà

¹	Îâîã íýð	Õ¿éñ	Íàñ	Ìýðãýæèë	Àæëûí ãàçàð	Áîëîâñðîëûí çýðýã	Ìýðãýæëèéí çýðýã	Ãýð÷èëãýý îëãîñîí ýñýõ òóõàé
1
2
3

Ñóðãàëò ÿâóóëñàí áàéãóóëëàãà (áàãèéí)-ûí ìåíåæåð  -------------------------------- (îâîã íýð  ------------------------------------------------)

                                                                                           ãàðûí ¿ñýã, òàìãà òýìäýã

Сургуулийн өмнөх боловсрлын танилцуулга

Сургуулийн өмнөх боловсролын зорилго

Бага насны хүүхдийг асрах, хамгаалах, хүмүүжүүлэх, сургах цогц үйл ажиллагаагаар хүүхдийн бие бялдар, оюун ухаан, нийгэмшихүйн хөгжлийг дэмжих, сургуульд бэлтгэхэд сургуулийн өмнөх боловсролын зорилго оршино.

Сургуулийн өмнөх боловсролын сургалт

Бага насны хүүхдэд сургуулийн өмнөх боловсрол эзэмшүүлэх сургалт нь үндсэн, хувилбарт гэсэн 2 хэлбэртэй.

Цэцэрлэгт хамрагдаж байгаа хүүхдэд сургуулийн өмнөх боловсрол эзэмшүүлэх хичээл болон хүүхдийг хөгжүүлэх бусад үйл ажиллагааны цогцыг үндсэн сургалт гэдэг.


Хүүхдийн цэцэрлэг

Монгол улсад ердийн, тусгай, сувиллын, асрамжийн гэсэн хэв шинжтэй цэцэрлэг ажилладаг.

Хүүхдийн цэцэрлэгийн хэв шинж
Ердийн	Тусгай	Сувиллын	Асрамжийн

Хүүхдийн цэцэрлэг нь хоёр наснаас сургуульд элсэх хүртэлх насны хүүхдийг асрах, хамгаалах, хүмүүжүүлэх, сургах цогц үйл ажиллагаагаар хүүхдийн бие бялдар, оюун ухаан, нийгэмшихүйн хөгжлийг дэмжих сургалтын байгууллага юм.

Тусгай цэцэрлэг нь хоёр наснаас сургуульд элсэх хүртэлх насны хөгжлийн б‎эрхшээлтэй хүүхдийг асрах, хамгаалах, хүмүүжүүлэх, сургах цогц үйл ажиллагаагаар хүүхдийн бие бялдар, оюун ухаан, нийгэмшихүйн хөгжлийг дэмжих сургалтын байгууллага юм.

Сувиллын цэцэрлэг нь хоёр наснаас сургуульд элсэх хүртэлх насны биеийн өсөлт, оюун ухааны хөгжлийн хоцрогдолтой хүүхдийг асрах, хамгаалах, хүмүүжүүлэх, сургах цогц үйл ажиллагаагаар хүүхдийн бие бялдар, оюун ухаан, нийгэмшихүйн хөгжлийг дэмжих сургалтын байгууллага юм.

Асрамжийн цэцэрлэг нь хоёр наснаас сургуульд элсэх хүртэлх насны эцэг, эх, асран хамгаалагчгүй болох нь албан ёсоор тогтоогдсон өнчин, хагас өнчин хүүхдийг асрах, хамгаалах, хүмүүжүүлэх, сургах цогц үйл ажиллагаагаар хүүхдийн бие бялдар, оюун ухаан, нийгэмшихүйн хөгжлийг дэмжих сургалтын байгууллага юм.



Цэцэрлэг нь сургуульд элсэхийн өмнөх насны бүх хүүхдэд сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгээг хүргэж, сургуульд бэлтгэгдсэн байдлыг хангах үүрэгтэй.

Цэцэрлэг нь хамран сургах тойргийнхоо цэцэрлэгт хамрагдаагүй хүүхдэд сургуулийн өмнөх боловсрол эзэмшүүлэх хувилбарт сургалт зохион байгуулж, эцэг, эх, асран хамгаалагчдад мэргэжлийн туслалцаа үзүүлэх үүрэгтэй.

Цэцэрлэгийн ажиллах цаг

Цэцэрлэгийн ажиллах цагийг цэцэрлэгийн дотоод журмаар зохицуулдаг.

Цэцэрлэг нь эцэг, эх, асран хамгаалагчийн санал, хүсэлтэд үндэслэн ажиллах цагийг уян хатан тогтоож, уртасгасан, богиносгосон, 24 цагийн ажиллагаатай бүлэг ажиллуулж болдог.

Цэцэрлэгийн сургалтыг бага, дунд, ахлах, бэлтгэл бүлгээр зохион байгуулдаг. Бага бүлэгт 2 настай, дунд бүлэгт 3 настай, ахлах бүлэгт 4  настай, бэлтгэл бүлэгт 5 настай хүүхэд хүмүүжнэ. Бага бүлэгт дунджаар 20, дунд, ахлах бэлтгэл бүлэгт  дунджаар 25 хүүхэд байх ёстой.

Бүлэг
Бага (2 нас)	Дунд (3 нас)	Ахлах (4 нас)	Бэлтгэл (5 нас)

Цэцэрлэг нь сургалтын орчин, нөхцөл бүрдсэн тохиолдолд хоёр хүртэлх насны хүүхдийг асрах, хамгаалах, хөгжүүлэх үйлчилгээ эрхэлж болдгийг хуулиар хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Ердийн цэцэрлэгийн нэг бүлэгт  хөнгөн хэлбэрийн хөгжлийн бэрхшээлтэй хоёр хүртэл хүүхэд байж болдог. 

Хувилбарт сургалт

Үндсэн сургалтад хамрагдаж чадахгүй байгаа хүүхдэд сургуулийн өмнөх боловсрол эзэмшүүлэх “ээлжийн бүлгийн”, “нүүдлийн бүлгийн”, “явуулын багшийн”  сургалтын үйл ажиллагааг хувилбарт сургалт гэдэг.

Сургуулийн өмнөх боловсролын стандартыг  баримтлан танхимын хэлбэрээр хүүхдэд сургуулийн өмнөх боловсрол эзэмшүүлэх сургалтын зохион байгуулалттай үйл ажиллагааг  ээлжийн бүлгийн сургалт гэдэг. Энэ сургалт нь нийслэлийн захын хороолол, аймгийн төвийн гэр хорооллын цэцэрлэгт хамрагдаж чадахгүй байгаа хүүхдэд зориулагдсан  бөгөөд хагас өдрөөр цэцэрлэг дээр зохион байгуулагддаг.

Сургуулийн өмнөх  боловсролын стандартыг баримтлан гэр бүл, хүүхдэд үйлчлэх сургуулийн өмнөх боловсрол эзэмшүүлэх сургалтын зохион байгуулалттай үйл ажиллагааг нүүдлийн бүлгийн сургалт гэдэг. Энэ нь сумын төвөөс алслагдсан багийн харьцангуй олон айл төвлөрсөн газруудад  нүүдэллэн очиж, цэцэрлэгт хамрагдаж чадахгүй байгаа хүүхдэд зориулагдсан сургалт юм. Энэ сургалтад ихэвчлэн 4-5 насны хүүхэд хамрагддаг.

Сургуулийн өмнөх боловсролын стандартыг баримтлан гэр бүлд түшиглэж, хүүхдэд сургуулийн өмнөх боловсрол эзэмшүүлэх сургалтын зохион байгуулалттай үйл ажиллагааг явуулын багшийн сургалт гэдэг. Энэ нь багийн төвөөс алслагдсан, ганц нэгээрээ байдаг малчин айл өрхийн хүүхдэд эцэг эхээр нь дамжуулан сургуулийн өмнөх боловсрол олгох сургалт юм.

Сургуулийн өмнөх боловсролын агуулга, стандарт
Цэцэрлэг нь Боловсролын тухай хуулийн 11.3-т зааснаар сургуулийн боловсролын стандартыг хэрэгжүүлдэг. 

Сургуулийн өмнөх боловсрол эзэмшүүлэх сургалтын агуулга нь дараахь зорилтыг хэрэгжүүлэхэд чиглэгддэг. Үүнд:

•    бие бялдрын хувьд  эрүүл чийрэг өсгөж хөгжүүлэх, ариун цэвэр, эрүүл ахуйн зөв дадал, хэвшилтэй болгох;

•    хэл яриа, сэтгэхүйн чадвар эзэмшүүлэх, хүрээлэн байгаа орчин,  юмс үзэгдлийн талаар анхны мэдэгдэхүүнтэй болгох;

•    хүүхдийн гоо зүйн мэдрэмжийг хөгжүүлэн дүрслэн зурах, урлан бүтээх, дуулж хөгжимдөх, бүжиглэх чадвар эзэмшихэд туслах;

•    хүүхэд өөрийгөө зөв илэрхийлэх, бусдыг хүндэтгэн харилцах, ардын ёс заншлыг танин мэдэхэд нь туслах.

Сургуулийн өмнөх боловсролын үнэлгээ

Хүүхдийн сургуульд бэлтгэгдсэн байдал, мэдлэг, чадвар, дадал, хэвшлийг сургалтын явцад болон хичээлийн жилийн эцэст үнэлж, дүгнэдэг.

Цэцэрлэгийн эрхлэгчийн эрх, үүрэг

•    Цэцэрлэгийн эрхлэгч нь сургалтын болон сургуулийн өмнөх боловсролын бусад үйлчилгээтэй холбогдсон асуудлаар эцэг, эх, асран хамгаалагчид шаардлага тавих;

•    Хүүхдийг цэцэрлэгт элсүүлэх, чөлөөлөх, тэдний талаар шийдвэр гаргах;

•    Хамран сургах тойргийн хүүхдийг сургуулийн өмнөх боловсрол эзэмшүүлэх үндсэн болон хувилбарт сургалтад бүрэн хамруулах ажлыг төлөвлөх, зохион байгуулах, эцэг, эх, асран хамгаалагчид сургалт зохион байгуулах, зөвлөгөө өгөх;

•    Цэцэрлэгт хамрагдаж байгаа хүүхдийг эрүүл мэндийн шинжилгээ, дархлаажуулалтад бүрэн хамруулахад анхаарах, хүүхдийн эрүүл, аюулгүй байх нөхцөлийг хангах;

•    Сургалтын орчин, хүүхдийн хоол хүнс, эрүүл ахуй, ариун цэвэр, аюулгүй байдлын стандарт, норм, норматив, багшийн ёс зүйн дүрмийг дагаж мөрдүүлэх ажлыг зохион байгуулах.
             
Багш, түүний эрх, үүрэг

•    Багш нь хүүхдийн сургалтын ажил, эрүүл мэнд, аюулгүй байдал, эрх ашигт сөрөг нөлөө үзүүлэх аливаа үйл ажиллагааг таслан зогсоох, хориглоход биечлэн оролцох

•    Хүүхдийн эрүүл мэнд, аюулгүй байдлын асуудлаар шийдвэр гаргах тохиолдолд эцэг, эх, асран хамгаалагчтай заавал зөвшилцөх

•    Хүүхдийн авьяас, чадвар, сонирхлыг нээн илрүүлж хөгжүүлэх, хүүхдийн эрх ашгийг хамгаалахад эцэг, эх, асран хамгаалагчтай хамтран ажиллах, тэдэнд мэргэжлийн зөвлөгөө өгөх, туслалцаа үзүүлэх;

•    Хүүхдийн эрүүл мэнд, бие бялдрын хөгжлийн асуудлаар цэцэрлэгийн эмч болон эцэг, эх, асран хамгаалагчид шаардлагатай мэдээлэл өгөх;

Эцэг, эх, асран хамгаалагчаас шалтгаалан багш илүү цагаар ажилласан тохиолдолд эцэг, эх, асран хамгаалагчаас төлбөр авч болдог. Энэ асуудлыг цэцэрлэгийн зөвлөлийн шийдвэр, эцэг, эх, асран хамгаалагчтай хичээлийн жилийн эхэнд байгуулсан гэрээний дагуу зохицуулдаг.


Туслах багшийн эрх, үүрэг

•    Хүүхэд бүрийг асран халамжлах, эрүүл мэнд, ариун цэврийн зөв дадал, хэвшилтэй болоход туслах

•    Хүүхдийн эцэг, эх, асран хамгаалагчид хүүхдээ асрах хөгжүүлэхэд нь  туслалцаа үзүүлэх

Эцэг, эх, асран хамгаалагчийн эрх, үүрэг

•    хүүхдэдээ тохирох цэцэрлэгийн хэв шинж, үйлчилгээний хэлбэрийг  сонгох;

•    цэцэрлэгийн сургалтын орчин, хүнсний эрүүл ахуй, аюулгүй байдал, сургалтын чанартай холбогдсон санал хүсэлт, гомдол гаргах;

•    хүүхдийнхээ эрүүл мэнд, өсөлт хөгжил, боловсролын асуудлаар мэдээлэл, зөвлөгөө, туслалцаа авах;

•    сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгээ, багшийн үйл ажиллагаатай холбогдох асуудлаар хяналт тавьж, санал гаргах ;

•    хүүхдийг сургах үйл ажиллагаатай холбогдуулан өөрөөс гаргасан зардал, хандивын зарцуулалт, ашиглалтын талаар мэдээлэл авах, хяналт тавих;

•    цэцэрлэгийг хөгжүүлэх үзэл баримтлал, хөтөлбөр, дүрэм, журам  боловсруулах, үйл ажиллагааны чиглэлийг боловсруулах, шийдвэр гаргахад оролцох.

•    сургуулийн өмнөх боловсролын сургалтад хамрагдаж байгаа хүүхдийн хичээлийн хэрэглэл, ариун цэврийн хэрэгсэлтэй холбоотой зардлыг хариуцах;

•    хүүхдийг сургуульд элсэхийн өмнөх насанд нь сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгээнд заавал хамруулах, сургуульд бэлтгэгдсэн байдлыг хангах;

•    хүүхдээ сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгээнд хамруулахын өмнө эрүүл мэндийн үзлэг, шинжилгээ, заавал хийх дархлаажуулалтад хамруулах;

•    сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгээнд хүүхдээ хамруулахтай холбогдон гарах тээврийн зардлыг хариуцах;

•    өөрийн ажил, мэргэжлийн онцлогийн дагуу цэцэрлэгийн үйл ажиллагаанд оролцож, дэмжиж туслах;

•    хүүхэд сурч хүмүүжих, хөгжих сургалтын  таатай орчин бүрдүүлэхэд туслах.

Хүүхдийг халдварт өвчтэй үед нь сургуулийн өмнөх боловсролын сургалтад хамруулж бусад хүүхдэд халдварт өвчин тараах нөхцөлийг бүрдүүлсэн эцэг, эх, асран хамгаалагчийг 40000-50000 төгрөгөөр торгох арга хэмжээ авч болдог.

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын 2004 оны 85 дугаар тушаалаар эцэг эхчүүд хичээлийн жилийн эхэнд дараахь зүйлсийг бэлтгэж өгөх үүрэгтэй байдаг. Түүнчлэн хичээлийн жилийн эхэнд хүүхдэдээ эрүүл мэндийн холбогдох шинжилгээг хийлгэсэн байна.

Нэг хичээлийн жилд цэцэрлэгийн хүүхдийн эцэг эхээс бэлтгүүлэх сургалтын хэрэглэгдэхүүн, ариун цэврийн хэрэгслийн жагсаалт

№	Жагсаалт	Тоо хэмжээ
		Ердийн цэцэрлэг		24 цагийн цэцэрлэг
		Бага, дунд  бүлэг	Ахлах, бэлтгэл бүлэг	Бага, дунд  бүлэг	Ахлах, бэлтгэл бүлэг
Сургалтын хэрэглэгдэхүүн
1	Балын харандаа	2ш	2ш	2ш	2ш
2	Будгийн харандаа	1 ком (4 өнгөтэй)	1 ком (6-12 өнгөтэй)	1 ком (4 өнгөтэй)	1 ком (6-12 өнгөтэй)
3	Пламастер	1 ком	1 ком	1 ком	1 ком
4	Зургийн дэвтэр	3 ш	4 ш	4 ш	5 ш
5	Ватман цаас	1ш	1ш	1ш	1ш
6	Бийр (Бүдүүн, нарийн)	2ш	2ш	2ш	2ш
7	Өнгийн цаас	2 ком	3 ком	2ком	3 ком
8	Баримлын шавар	1 ком	1 ком	1 ком	1 ком
9	Цаасны хайч	1 ш	1ш	1 ш	1ш
10	Цавуу	2ш	3ш	3ш	4ш
11	Скоч (өргөн, нарийн)	2ш	2ш	2ш	2ш
12	Дэвтэр (дөрвөлжин, элемент)	=	Тус бүр 4ш	=	Тус бүр 4ш
13	Усан будаг	1ш	2ш	2ш	3ш
Ариун цэврийн хэрэгсэл
14	Гарын саван	4ш	4ш	6ш	6ш
15	Шүдний сойз	1ш	1ш	2ш	2ш
16	Шүдний оо (80гр)	2ш	2ш	4ш	4ш
17	Ариун цэврийн цаас	3ш	3ш	5ш	5ш
18	Амны цаас	3 боодол	3 боодол	6 боодол	6 боодол
19	Барааны саван	1ш	=	3ш	3ш

МОНГОЛ УЛСЫН
БОЛОВСРОЛ, СОЁЛ, ШИНЖЛЭХ УХААНЫ
САЙДЫН ТУШААЛ

         2008 оны 12 дугаар
          сарын 8-ны өдөр                                                           Дугаар 111                               Улаанбаатар хот 

Журам батлах тухай

Ерөнхий боловсролын сургуулийг 12 жилийн сургалтын тогтолцоонд шилжүүлэх ажлыг эрчимжүүлэх зорилгоор ТУШААХ нь:

1. “Улсын тэргүүний цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургууль шалгаруулах журам”-ыг хавсралтын ёсоор баталсугай.
2. Улсын тэргүүний цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургуулийг жил бүрийн 1 дүгээр сард багтаан шалгаруулж байхыг Бага, дунд боловсролын газар (Н.Энхбат), Мэдээлэл,               хяналт-шинжилгээ, үнэлгээний газар (М.Баасанжав)-т тус тус даалгасугай.
3. Улсын тэргүүний цэцэрлэг, сургууль шалгаруулах үйл ажиллагааны болон шагналын зардлыг жил бүр Боловсролын төвлөрсөн арга хэмжээний зардлаас гаргахыг Санхүү, эдийн засгийн газар (С.Наранцогт)-т даалгасугай. 
4. Энэхүү журмыг хэрэгжүүлэхэд мэргэжлийн удирдлагаар хангах ажлыг зохион байгуулах, хэрэгжилтэд хяналт тавьж ажиллахыг Бага, дунд боловсролын газар, (Н.Энхбат), Мэдээлэл, хяналт-шинжилгээ, үнэлгээний газар (М.Баасанжав), аймаг, нийслэлийн Боловсрол, соёлын газрын дарга болон  цэцэрлэгийн эрхлэгч, ерөнхий боловсролын сургуулийн захирлуудад тус тус үүрэг болгосугай.
5. Энэхүү тушаал гарсантай холбогдуулан “Уралдааны болзол батлах тухай” Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын 2005 оны 301 дүгээр тушаалыг хүчингүй болсонд тооцсугай. 

                                                 САЙД                                                                       Ё.ОТГОНБАЯР
                                                                                   Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын
                                                                                      2008 оны 12 дугаар сарын 8 –ны өдрийн

111 дүгээр тушаалын хавсралт

“УЛСЫН ТЭРГҮҮНИЙ ЦЭЦЭРЛЭГ, ЕРӨНХИЙ БОЛОВСРОЛЫН СУРГУУЛЬ
ШАЛГАРУУЛАХ ЖУРАМ”

Нэг. Нийтлэг үндэслэл
1.1.    Хүүхдийн цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургуулийн (цаашид цэцэрлэг, сургууль гэх) тухайн хичээлийн жилийн сургалтын үйл ажиллагааны ололт, амжилтыг үнэлж дүгнэн улсын тэргүүний байгууллагаар шалгаруулж, тэдгээрийн туршлагыг сурталчлах, түгээн дэлгэрүүлэхэд энэхүү журмыг баримтална.

1.2.    Энэхүү журмын зорилго нь цогц чадамжид суурилсан боловсролын стандартыг хэрэгжүүлэх, хүүхэд бүрт сурч, хөгжих тэгш боломжийг бүрдүүлж, тэдний оролцоог хангах, улмаар хүүхдэд ээлтэй сургалтын орчин бүрдүүлэх замаар боловсролын үйлчилгээний чанар хүртээмжийг нэмэгдүүлэхэд оршино.

1.3.    Улсын тэргүүний цэцэрлэг, сургууль шалгаруулах үйл ажиллагааг Боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хариуцан  зохион байгуулна.
Хоёр. Зохион байгуулалт
2.1. Цэцэрлэг, сургууль сургалтын үйл ажиллагаандаа энэхүү журмын шалгуур үзүүлэлтийн дагуу үнэлгээ хийж, дүнг аймаг, нийслэлийн Боловсрол, соёлын газарт /цаашид Боловсрол, соёлын газар гэх/ жил бүрийн 9 дүгээр сарын 15-ны дотор хүргүүлнэ.
2.2. Боловсрол, соёлын газар нь шалгуур үзүүлэлт тус бүрээр өөрийн үнэлгээ хийсэн цэцэрлэг, сургуулийн тайлан болон үйл ажиллагаатай танилцаж, тухайн оны 10 дугаар сарын 15-ны дотор  хөндлөнгийн үнэлгээ хийнэ.
2.3. Боловсрол, соёлын газар нь хөндлөнгийн үнэлгээгээр хамгийн өндөр оноотой шалгагдсан цэцэрлэг, сургуулийн тус бүр нэг материалыг тухайн оны 11 дүгээр сарын 10-ны дотор багтаан Боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад ирүүлнэ.
2.4. Боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас томилогдсон ажлын хэсэг аймаг, нийслэлээс ирүүлсэн цэцэрлэг, сургуулийн материалд хяналт-шинжилгээ хийнэ.
2.5. Ажлын хэсэг шалгуур үзүүлэлтийг хангаж, хамгийн өндөр оноо авсан тус  бүр 10 цэцэрлэг, сургуулийн ажилтай газар дээр нь танилцан дүгнэлт гаргана.
2.6. Шалгуур үзүүлэлтийн нийлбэрээр 90 ба түүнээс дээш оноотой тус бүр 3 цэцэрлэг, сургуулийг Улсын тэргүүний цэцэрлэг, сургуулиар шалгаруулан батламж олгож, мөнгөн шагналаар шагнана.
2.7. Улсын тэргүүний цэцэрлэг, сургуулийн батламж нь 5 жилийн хугацаанд хүчинтэй байна.
Гурав. Цэцэрлэг, сургуулийн үйл ажиллагааг үнэлэх шалгуур
3.1. Цэцэрлэг, сургуулийн үйл ажиллагааг үнэлэхэд дараах шалгуурыг үндэс болгоно. 
3.1.1. Байгууллагын менежмент
3.1.2. Боловсролын үйлчилгээний хүртээмж  
3.1.3. Сургалтын чанар
3.1.4. Сургалтын орчин
Дөрөв  Цэцэрлэг, сургуулийн үйл ажиллагааг үнэлэх үзүүлэлт
4.1. Цэцэрлэг, сургуулийн үйл ажиллагааг үнэлэхэд дараах үзүүлэлтийг хангасан байдлыг харгалзана.
4.1.1. Байгууллагын менежментийн хөгжил
4.1.1.1. Сургалтын байгууллагын хөгжлийн бодлого, стратегийн төлөвлөгөөг боловсруулсан байдал;
4.1.1.2. Сургалтын байгууллагын хөгжлийн бодлогыг хэрэгжүүлж байгаа байдал;
4.1.1.3. Сургалтын байгууллагын үйл ажиллагааны төлөвлөгөөний хэрэгжилтэд хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ хийсэн байдал.
4.1.2. Боловсролын үйлчилгээний хүртээмжийн нэмэгдүүлэлт
4.1.2.1. Хамран сургалтыг нэмэгдүүлсэн байдал;
4.1.2.2. Сургалтын байгууллагын үйл ажиллагаанд мэдээлэл харилцааны технологийг ашигладаг байдал;
4.1.2.3. Эцэг эх, олон нийтийн байгууллагатай хамтран ажилладаг байдал.
4.1.3. Сургалтын чанарын ахиц 
 4.1.3.1. Сургалтын хөтөлбөрийг боловсруулсан байдал;
4.1.3.2. Сургалтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлсэн байдал;
4.1.3.3. Суралцагчдын сурлагын амжилтын ахиц;
4.1.3.4. Хүний нөөцийн чадавхийг дээшлүүлсэн байдал.
4.1.4. Сургалтын орчны бүрдүүлэлт
4.14.1. Сургалтын хэрэглэгдэхүүний хүртээмжийг нэмэгдүүлсэн байдал;
4.1.4.2. Сургалтын эрүүл, аюулгүйн орчныг бүрдүүлсэн байдал;
4.1.4.3. Нийгэм, сэтгэл зүйн таатай орчин бүрдүүлсэн байдал.
Тав. Цэцэрлэг, сургуулийн үйл ажиллагааг үнэлэх аргачлал

5.1. Цэцэрлэг, сургуулийн үйл ажиллагааг хүснэгтэд заасан дэд үзүүлэлтийн дагуу хангалттай сайн-2, хангалттай-1, хангалтгүй-0 гэсэн оноогоор тус тус үнэлнэ.
5.2. Цэцэрлэг, сургуулийн сургалтын үйл ажиллагаанд үнэлгээ хийсэн дүнг нэгжийн дарга нарын хуралдаанаар хэлэлцэж, эцсийн шийдвэр гаргана. 
 Зургаа. Бусад
6.1. Боловсрол, соёлын газраас “Улсын тэргүүний цэцэрлэг, сургууль”-аар шалгаруулахаар Боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагад дараах материалыг ирүүлнэ. Үүнд:
6.1.1. Шалгуур үзүүлэлт тус бүрээр өөрийн үнэлгээ хийсэн цэцэрлэг, сургуулийн тайлан, Боловсрол, соёлын газраас хийсэн хөндлөнгийн үнэлгээний  дүн;
6.1.2. “Улсын тэргүүний сургууль”-аар шалгаруулахаар аймаг, дүүргийн Засаг даргаас ирүүлсэн тодорхойлолт;
6.1.3. Шалгуур үзүүлэлт бүрээр бэлтгэсэн цаасан болон электрон хэлбэрийн дэлгэрэнгүй материал. 

УЛСЫН ТЭРГҮҮНИЙ ЦЭЦЭРЛЭГ, ЕРӨНХИЙ БОЛОВСРОЛЫН СУРГУУЛИЙН

АЖЛЫН ҮР ДҮНГ ҮНЭЛЭХ АРГАЧЛАЛ

Хүснэгт 1

д/д	Шалгуур	Үзүүлэлт	Дэд үзүүлэлт	Оноо /0-2/
Нэг. Байгууллагын менежмент				20
1	Байгууллагын менежментийн хөгжил	Сургалтын байгууллагын хөгжлийн бодлого, стратегийн төлөвлөгөөг боловсруулсан байдал	·         Төлөвлөгөөг боловсролын шинэчлэлд тулгуурлан боловсруулсан байдал ·         Төлөвлөгөөг боловсруулсан арга зүй ·         Төлөвлөгөөний хэрэгжилтийн байдал	6
		Сургалтын байгууллагын хөгжлийн бодлогыг хэрэгжүүлж байгаа байдал	·         Хүний нөөцийн чадавхийг дээшлүүлэхэд багш, ажилчдад адил тэгш боломж олгосон байдал ·         Хамт олны нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэсэн байдал ·         Бүтээлч, эвсэг уур амьсгалтай хамт олныг бүрдүүлсэн байдал ·         Байгууллагын үйл ажиллагааг эцэг эх, багш, ажилчдад тайлагнадаг байдал	8
		Сургалтын байгууллагын үйл ажиллагааны төлөвлөгөөний хэрэгжилтэд хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ хийсэн байдал	·         Байгууллагын үйл ажиллагаанд өөрийн үнэлгээ хийсэн байдал ·         Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээний үйл ажиллагааны үр дүнг ашигладаг байдал ·         Байгууллагын үйл ажиллагаанд хийсэн хөндлөнгийн үнэлгээ дүн	6
Хоёр. Боловсролын үйлчилгээний хүртээмж				20
2	Боловсролын үйлчилгээний хүртээмжийн нэмэгдүүлэлт	Хамран сургалтыг нэмэгдүүлсэн байдал	·         Хамран сургах тойргийн нийт хүүхдийг болон хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг цэцэрлэг, сургуульд хамруулсан байдал ·         Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг боловсролд тэгш хамруулахад чиглэсэн үйл ажиллагааг тогтмолжуулсан байдал ·         Сурагчдыг сургууль завсардалгүй сургасан байдал ·         Сургалтын байгууллага дахь мэргэжилтэй багшийн  хангамжийн байдал	8
		Сургалтын байгууллагын үйл ажиллагаанд  мэдээлэл харилцааны технологийг ашигладаг байдал	·         Мэдээлэл харилцааны технологийг байгууллагын менежмент болон сургалтад ашиглаж байгаа байдал ·         Байгууллагын вэб сайттай болсон байдал ·         Багш нарын 80%, суралцагчдын 30%-ийг и-мэйл хаягтай болгосон байдал ·         Мэдээллийн төвийн үйлчилгээний тогтмолжсон байдал	8
		Эцэг эх, олон нийтийн байгууллагатай хамтран ажилладаг байдал	·         Хүүхдийн өөрийн удирдлагын байгууллагыг дэмжиж, үйл ажиллагааг хэвшүүлсэн байдал ·         Олон нийтийн байгууллагатай хамтран ажилладаг байдал	4
Гурав. Сургалтын чанар				32
3	Сургалтын чанарын ахиц	Сургалтын хөтөлбөрийн боловсруулсан байдал	·         Сургалтын хөтөлбөрийг хүүхдийн бие бялдар, оюун ухаан, сэтгэл зүй, нийгэмшихүйн хөгжил, тэдний хэрэгцээ, сонирхолд тулгуурлан боловсруулсан арга зүй ·         Сургалтын хөтөлбөрийг боловсролын стандартад тулгуурлан боловсруулсан байдал ·         Үндэсний сургалтын төлөвлөгөө, хөтөлбөрийг үндэслэн сургалтын байгууллагын хөтөлбөрийг боловсруулсан байдал ·         Нэгж хичээлийн хөтөлбөрийг боловсруулсан байдал ·         Ээлжит хичээлийн хөтөлбөрийг боловсруулсан байдал ·         Сургалтын хөтөлбөрийг заах аргын нэгдлээрээ хамтран боловсруулж, хэвшсэн байдал	12
		Сургалтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлсэн байдал	·         Сургалтын хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн явц, үр дүнгийн судалгаа хийж, хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан байдал ·         Сургалтын хөтөлбөрийг судалгаа, хэлэлцүүлгийн үр дүнд тулгуурлан сайжруулсан байдал ·         Нэгж хичээлийн хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн байдал ·         Ээлжит хичээлийн хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн байдал	8
		Суралцагчдын сурлагын амжилтын ахиц	·         Сурлагын амжилтыг үнэлэх явцын болон хөндлөнгийн үнэлгээний тогтмолжсон байдал ·         Суралцагчдын сурлагын амжилт /хүүхдийн хөгжлийн түвшин/ нь өмнөх хичээлийн жилээс ахисан байдал ·         Суралцагчдын сурлагын амжилтын хөндлөнгийн үнэлгээ улсын дунджаас 10 буюу түүнээс дээш хувьтай шалгагдсан байдал	6
		Хүний нөөцийн чадавхийг дээшлүүлсэн байдал	·         Тэргүүлэх, зөвлөх зэрэгтэй багшийн тоо өмнөх оныхоос өссөн байдал ·         Ажлын байрандаа мэргэжил, боловсролоо дээшлүүлэх боломжийг багшид олгосон байдал ·         Багшийн хөгжлийн төвийн үйл ажиллагааг тогтмолжуулсан байдал	6
Дөрөв. Сургалтын орчин				28
4	Сургалтын орчны бүрдүүлэлт	Сургалтын хэрэглэгдэхүүний хүртээмжийг нэмэгдүүлсэн байдал	·         Сургалтын хэрэглэгдэхүүнийг бэлтгэх, ашиглах, сайжруулах үйл ажиллагааг төлөвлөж, сургалтын  хэрэглэгдэхүүний хүртээмж, үр ашгийг нэмэгдүүлсэн байдал ·         Сургалтын хөтөлбөрийн агуулга, арга зүй, үнэлгээнд нийцсэн сургалтын хэрэглэгдэхүүний төрөл, хүртээмжийг нэмэгдүүлсэн байдал	4
		Сургалтын байгууллагын эрүүл, аюулгүй орчин бүрдүүлсэн байдал	·         Сургалтын байгууллагын барилга байгууламж, тоног төхөөрөмжийн эрүүл, аюулгүй байдал ·         Сургалтын байгууллагын нийтийн эзэмшлийн газар, биеийн тамирын талбай, коридорийг тохижуулсан байдал ·         Анги танхим, цэцэрлэг, сургуулийн орчны гэрэлтүүлгийн шаардлага хангасан байдал ·          Цэцэрлэгийн болон дотуур байрын гал тогоо, сургуулийн цайны газрын тохижилт, үйлчилгээний эрүүл, аюулгүй байдал ·         Үдийн цайг чанартай хоол хүнсээр хангах ажлыг шаардлагын түвшинд зохион байгуулсан байдал ·         Сургалтын байгууллагын номын сангийн үйл ажиллагаа тогтмолжсон байдал ·         Ариун цэврийн өрөө, бие засах газрын эрүүл ахуйн шаардлагыг хангасан байдал ·         Хүүхдийн чөлөөт цагийг өнгөрүүлэх төвийг байгуулж, үйл ажиллагааг тогтмолжуулсан байдал	16
		Нийгэм, сэтгэл зүйн таатай орчин бүрдүүлсэн байдал	·         Эцэг эх, олон нийтийн оролцоонд тулгуурлан хүүхдийн сурах, хөгжих таатай орчин бүрдүүлсэн байдал ·         Эцэг эхэд зөвлөн туслах үйл ажиллагааг тогтмолжуулсан байдал ·         Багшийн ёс зүйн дүрмийн зөрчилгүй хамт олныг бүрдүүлсэн байдал ·         Гэмт хэрэг хэв журмын зөрчилгүй хамт олныг төлөвшүүлсэн байдал	8